Οξεία νεφρική ανεπάρκεια

Ως οξεία νεφρική ανεπάρκεια (ΟΝΑ) ορίζεται η προοδευτική και αιφνίδια έκπτωση της νεφρικής λειτουργίας, με αποτέλεσμα την αδυναμία αποβολής των τοξικών ουσιών και την ανεπαρκή ρύθμιση της ομοιόστασης υγρών και ηλεκτρολυτών.

Προκαλείται από:

• Ανεπαρκή νεφρική αιμάτωση
• Αρτηριακή ή φλεβική απόφραξη νεφρικών αγγείων
• Βλάβη του νεφρικού παρεγχύματος
• Απόφραξη της αποχετευτικής μοίρας του ουροποιητικού συστήματος

Απαραίτητη προϋπόθεση για την εκδήλωση ΟΝΑ είναι η βλάβη αμφοτέρων των νεφρών ή ενός μονήρους νεφρού. Η ΟΝΑ χαρακτηρίζεται από ποικίλες μεταβολικές διαταραχές και σημαντική ελάττωση του ποσού των αποβαλλομένων ούρων, μέχρι και πλήρους ανουρίας. Σε μερικές περιπτώσεις ΟΝΑ, το ποσό των αποβαλλομένων ούρων μπορεί να είναι φυσιολογικό ή και μεγαλύτερο του κανονικού.

Αιτιολογία οξείας νεφρικής ανεπάρκειας

Η αιτιολογία εμφάνισης της νόσου είναι ποικίλη και ανάλογα με το αίτιο που την προκάλεσε, διακρίνεται σε:

• προνεφρική
• νεφρική
• μετανεφρική

Η διάκριση γίνεται κυρίως για λόγους διαγνωστικούς και θεραπευτικούς. Οι εκδηλώσεις ανεξάρτητα από το αίτιο θα εμφανισθούν όταν μειωθεί ή διαταραχθεί η νεφρική αιμάτωση και ο ρυθμός της σπειραματικής διήθησης.

 Προνεφρικά αίτια ΟΝΑ

Τα συχνότερα αίτια είναι η ελάττωση του κυκλοφορούντος όγκου υγρών λόγω απώλειας αίματος, όπως οι μεγάλες απώλειες από το γαστρεντερικό, τα εγκαύματα, η μείωση της καρδιακής παροχής, η σηψαιμία και η νεφρική βλάβη φαρμακευτικής αιτιολογίας. Η μεγάλη απώλεια όγκου των υγρών οδηγεί σε μείωση της νεφρικής αιμάτωσης, με αποτέλεσμα τη μείωση του ρυθμού της σπειραματικής διήθησης (GFR, Glomerular filtration rate) και άλλων αζωτούχων ουσιών. Η έγκαιρη αντιμετώπιση των αιμοδυναμικών διαταραχών οδηγεί σε επάνοδο της νεφρικής λειτουργίας, ενώ αν δεν αντιμετωπισθεί έγκαιρα, τότε εξελίσσεται σε ισχαιμική οξεία σωληναριακή νέκρωση.

 Νεφρικά αίτια ONΑ

Οφείλεται σε παθήσεις του νεφρικού παρεγχύματος και η συχνότητα της κυμαίνεται μεταξύ 10%-30%. Τα νεφρικά αίτια σχετίζονται με το τμήμα του νεφρού που προσβάλλεται, όπως μικρά και μεγάλα αγγεία, τα σωληνάρια και ο διάμεσος ιστός. Στις παθήσεις των μικρών αγγείων περιλαμβάνονται οι αγγειίτιδες, η κακοήθης υπέρταση, η διάχυτη ενδοαγγειακή πήξη, ενώ στις παθήσεις των μεγάλων αγγείων οι θρομβώσεις και οι εμβολές. Η οξεία σωληναριακή νέκρωση και οι παθήσεις που προκαλούν διήθηση του νεφρικού παρεγχύματος (αυτοάνοσες νόσοι, όγκοι) προκαλούν ONΑ.

Μετανεφρικά αίτια ΟΝΑ

Οφείλεται σε αίτια που προκαλούν απόφραξη στη ροή των ούρων, είτε ενδονεφρικά είτε εξωνεφρικά. Η μορφή αυτή εμφανίζει τη μικρότερη συχνότητα και αντιμετωπίζεται, συνήθως, αποτελεσματικά.

Ποια είναι τα συμπτώματα της οξείας νεφρικής ανεπάρκειας;

Μεγαλύτερη πιθανότητα οξείας νεφρικής ανεπάρκειας έχουν οι ηλικιωμένοι, οι ασθενείς με μακροχρόνια προβλήματα υγείας, όπως η ηπατική ή νεφρική νόσος, ο διαβήτης, η υψηλή αρτηριακή πίεση, η καρδιακή ανεπάρκεια, και οι παχύσαρκοι. Επίσης, ασθενείς που νοσηλεύονται σε μονάδα εντατικής θεραπείας (Μ.Ε.Θ.), οι οποίοι έχουν υποβληθεί σε μεγάλες χειρουργικές επεμβάσεις ή σε μεταμόσχευση μυελού των οστών.

Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Μικρή ή καθόλου παραγωγή ούρων
• Οίδημα που εντοπίζεται κυρίως στα πόδια
• Ανορεξία
• Ανησυχία, άγχος, σύγχυση, υπνηλία
• Δύσπνοια, πόνος στον θώρακα

Διαγνωστική προσέγγιση οξείας νεφρικής ανεπάρκειας

Η διάγνωση της ΟΝΑ βασίζεται καταρχήν στη λήψη ενός πλήρους ιστορικού, στη φυσική εξέταση και στις εργαστηριακές διαγνωστικές εξετάσεις. Στη λήψη ιστορικού δίνεται έμφαση στον τρόπο εκδήλωσης των συμπτωμάτων και αξιολογείται η κλινική κατάσταση του ασθενούς. Η φυσική εξέταση περιλαμβάνει λεπτομερή εξέταση όλων των συστημάτων. Η μέτρηση των ζωτικών σημείων και του βάρους σώματος δίνει χρήσιμες πληροφορίες για την κατάσταση του όγκου των υγρών. Στις εργαστηριακές εξετάσεις περιλαμβάνεται η εξέταση ιζήματος ούρων, η οποία δίνει πληροφορίες για τη φύση της υποκείμενης νόσου. Η μέτρηση ούρων 24ώρου και ο υπολογισμός του όγκου είναι σημαντικά καθώς συμβάλλουν στην εκτίμηση της ολιγουρίας ή της ανουρίας. Στην εξέταση του ιζήματος αναζητούνται η ύπαρξη λευκώματος, η παρουσία κυλίνδρων, λευκών αιμοσφαιρίων και η μικροσκοπική αιματουρία. Ακόμη για την αξιολόγηση της νεφρικής λειτουργίας ελέγχονται τα επίπεδα ουρίας, κρεατινίνης πλάσματος, οι ηλεκτρολύτες, τα αέρια αίματος και πραγματοποιείται γενική αίματος, η οποία συνήθως δείχνει μείωση των ερυθρών αιμοσφαιρίων και χαμηλό αιματοκρίτη. Στις απεικονιστικές εξετάσεις περιλαμβάνονται η απλή ακτινογραφία νεφρών, το υπερηχογράφημα, η αξονική τομογραφία, η αγγειογραφία και η βιοψία νεφρών.

Θεραπευτική προσέγγιση οξείας νεφρικής ανεπάρκειας

Η θεραπευτική προσέγγιση των ασθενών καθορίζεται από τη φάση της νόσου και γι’ αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντική η διάγνωση των αιτίων πρόκλησης της. Στόχοι της θεραπείας είναι η έγκαιρη αντιμετώπιση των αναστρέψιμων αιτιών, η αποκατάσταση του όγκου πλάσματος σε υποογκαιμία και η διατήρηση της ηλεκτρολυτικής ισορροπίας. Η εφαρμογή αιμοκάθαρσης κρίνεται αναγκαία τόσο για την αποκατάσταση του ισοζυγίου υγρών και της ηλεκτρολυτικής ισορροπίας όσο και για την αναστολή της εξέλιξης της νεφρικής βλάβης.