Λιθίαση από ασβέστιο

Η νεφρολιθίαση αποτελεί την τρίτη κατά σειρά συχνότητας πάθηση του ουροποιητικού στον άνθρωπο, μετά τις ουρολοιμώξεις και τις παθήσεις του προστάτη.  Οι νεφρικοί λίθοι μπορεί να έχουν μέγεθος από μικρών σωματιδίων μέχρι μεγάλων κοραλλιοειδών λίθων και να καταλαμβάνουν ολόκληρο το πυελοκαλυκικό σύστημα.

Οι λίθοι σχηματίζονται από κάποιες ουσίες (ασβέστιο, οξαλικά, κυστίνη, ουρικό) όταν αυτές βρεθούν σε αυξημένες ποσότητες στα ούρα ή όταν οι συνθήκες που επικρατούν στα ούρα ευνοούν το σχηματισμό αδιάλυτων μορφών τους και την καθίζηση τους. Αρχικά δημιουργούνται κρύσταλλοι που προσκολλώνται στο νεφρό και σταδιακά αυξάνονται σε μέγεθος σχηματίζοντας λίθους. Οι μηχανισμοί σχηματισμού των ουρολίθων αφορούν εκτός από τους επιδημιολογικούς παράγοντες και διαταραχές στον μεταβολισμό, την απορρόφηση την μεταφορά και απέκκριση ορισμένων ιόντων από το έντερο και τους νεφρούς.

Τα κύρια ιόντα που παίζουν ρόλο είναι:

• το ασβέστιο
• τα φωσφορικά
• τα οξαλικά
• το ουρικό
• τα κιτρικά
• το μαγνήσιο

Περίπου το 80% όλων των λίθων των νεφρών αποτελείται από άλατα ασβεστίου, συγκεκριμένα από οξαλικό ασβέστιο (CaOx, 70-80%) και φωσφορικό ασβέστιο (CaP ή CaPh, 5-10%).

Από τους λίθους ασβεστίου οι μισοί περίπου είναι λίθοι κυρίως μονοένυδρου οξαλικού ασβεστίου, με μικρές ποσότητες διένυδρου οξαλικού ασβεστίου ως επιφανειακό επίστρωμα. Το υπόλοιπο μισό των ασβεστούχων λίθων αποτελούνται από οξαλικό ασβέστιο μαζί με απατίτη (υδροξυαπατίτης) και ανθρακικό απατίτη σε μικρές ποσότητες. Ένας μικρός αριθμός ασβεστούχων λίθων αποτελείται μόνο από απατίτη ή μόνο από διένυδρο μονόξινο φωσφορικό ασβέστιο (brushite).

Λιθίαση από οξαλικό ασβέστιο

Οξαλικά άλατα ασβεστίου

• Μονοένυδρο οξαλικό ασβέστιο
• Διένυδρο οξαλικό ασβέστιο
• Τριένυδρο οξαλικό ασβέστιο

Φωσφορικά άλατα ασβεστίου

• Φωσφορικό τριασβέστιο
• Διένυδρο φωσφορικό διασβέστιο
• Υδροξυαπίτης
• Ανθρακικός απατίτης

Οι λίθοι ασβεστίου είναι μονήρεις ή πολλαπλοί ως προς τον αριθμό, απλοί ή και κοραλλιοειδείς ως προς το σχήμα, εντοπίζονται σε οποιοδήποτε σημείο του ουροποιητικού και, σπάνια, στην ουροδόχο κύστη.

• Πιο συχνοί στους άνδρες
• Ακτινοσκιεροί με ραδιοπυκνότητα ανάλογη με αυτή του σκιαγραφικού που χρησιμοποιείται στην ενδοφλέβια πυελογραφία
• U/S και CT έλεγχος είναι δυνατόν να αναγνωρίσουν λίθους οξαλικού ασβεστίου, ενώ δεν μπορούν να τους διαφοροδιαγνώσουν
• Οι λίθοι ασβεστίου δεν διαλύονται και σπάνια σχετίζονται με λοίμωξη
• Λίθοι <4mm μπορούν να αποβληθούν αυτόματα
• Λίθοι μεταξύ 4 και 7mm έχουν 50% πιθανότητες να περάσουν
• Λίθοι >7mm είναι σχεδόν αδύνατο να αποβληθούν αυτόματα

Λιθίαση από φωσφορικό ασβέστιο

Πρόληψη λίθων οξαλικού ασβεστίου

• Διούρηση >2000ml/24hr
• Διατροφή
• Αποφυγή τροφών πλούσιων σε οξαλικά (σπανάκι, σοκολάτα, ξηροί καρποί, τσάι)
• Περιορισμός κατανάλωσης ζωικής προέλευσης πρωτεϊνών
• Δόσεις βιταμίνης C μέχρι 4gr/24hr θεωρούνται ασφαλείς (αυξάνει την απορρόφηση οξαλικού)
• Αποφυγή τροφών πλούσιων σε ουρικό (σε περίπτωση υπερουρικοζουρικής λιθίασης οξαλικού ασβεστίου) όπως είναι συκώτι, πουλερικά, σαρδέλες, αντσούγιες κτλ.
• Δε χρειάζεται ιδιαίτερος περιορισμός πρόσληψης ασβεστίου

Λιθίαση από ασβέστιο, κρύσταλλοι οξαλικού ασβεστίου στα ούρα

Κρύσταλλοι οξαλικού ασβεστίου παρατηρούνται και σε φυσιολογικά άτομα μετά από κατανάλωση τροφών πλούσιων σε οξαλικά (π.χ. φρούτων), μετά από κατανάλωση οινοπνεύματος ή μετά από ξενύχτι και δεν αξιολογούνται ιδιαίτερα.

Χρειάζεται σταθερή ανεύρεση συγκεκριμένου είδους κρυστάλλων σε τρεις τουλάχιστον γενικές ούρων κάτω από τις ίδιες συνθήκες διατροφής και τρόπου ζωής, ώστε να αξιολογηθούν οι κρύσταλλοι.