Πρόληψη της Ουρολιθίασης

Στις δυτικές χώρες υπολογίζεται ότι 1 στους 8 ανθρώπους θα εμφανίσει ένα τουλάχιστον επεισόδιο λιθίασης κατά τη διάρκεια της ζωής του. Επιπλέον, έχει βρεθεί ότι η πιθανότητα σχηματισμού νέου λίθου ένα χρόνο μετά το αρχικό επεισόδιο νεφρολιθίασης φθάνει το 10%, με το ποσοστό υποτροπής να ανέρχεται στο 30-40% για τα επόμενα 5 χρόνια και στο 50-60% στη δεκαετία.

Η ουρολιθίαση αποτελεί μια πολυπαραγοντική διαταραχή. Η συχνότητα εμφάνισής της εξαρτάται από το φύλο, την ηλικία, την κληρονομικότητα, τη φυλή, το κοινωνικοοικονομικό επίπεδο, τις κλιματολογικές συνθήκες κ.ά. Ωστόσο, σημαντικό ρόλο στην εμφάνισή της κατέχει η λήψη υγρών και η διαιτητική αγωγή που ακολουθεί το κάθε άτομο, το οποίο νοσεί ή έχει προδιάθεση στην εμφάνιση νεφρολιθίασης.

Ακόμα και εάν έχετε μικρό κίνδυνο σχηματισμού άλλου λίθου, ο ουρολόγος θα σας συμβουλεύσει να κάνετε κάποιες αλλαγές στον τρόπο ζωής. Αυτά τα μέτρα θα μειώσουν τον κίνδυνο για το σχηματισμό νέου λίθου και θα βελτιώσουν την υγεία σας γενικά. Οι ακόλουθες συμβουλές είναι για ενήλικες.

Πίνετε περισσότερο

• Βεβαιωθείτε ότι πίνετε 2,5 με 3 λίτρα κάθε μέρα
  • Πίνετε εξίσου κατά την διάρκεια όλης της μέρας
  • Επιλέξτε ποτά με ουδέτερο pH, συγκεκριμένα νερό
  • Παρακολουθείτε πόσο ουρείτε. Πρέπει να είναι περίπου 2 με 2.5 λίτρα την μέρα
  • Παρατηρείτε το χρώμα των ούρων σας: πρέπει να είναι ανοικτό
  • Πίνετε ακόμα περισσότερο αν μένετε σε ζεστό κλίμα ή κάνετε πολλή φυσική άσκηση

Προσαρμόστε τη διατροφή σας

• Να έχετε ισορροπημένη με ποικιλία διατροφή
  • Να τρώτε άφθονα λαχανικά, φυτικές ίνες και φρούτα (ειδικά εσπεριδοειδή)
  • Να προσπαθείτε να τρώτε περισσότερο χαμηλού περιεχομένου σε οξαλικά φαγητά, όπως αυγά, φακές, λευκό ρύζι,ξεφλουδισμένα μήλα, σταφύλια, κουνουπίδι, κολοκύθια, κ.α.
  • Να εξασφαλίσετε ότι η διατροφή σας περιέχει επαρκή ποσότητα ασβεστίου (περίπου 1.000 μιλιγραμμάρια την μέρα).
  • Να μειώσετε την ποσότητα του άλατος στην διατροφή σας (όχι περισσότερο από 3 με 5 γραμμάρια τη μέρα)
  • Μην τρώτε υπερβολικά πολύ ζωική πρωτεΐνη, ειδικά κρέας από νεαρά ζώα. Αντίθετα τρώτε περισσότερη φυτική πρωτεΐνη, που βρίσκεται για παράδειγμα στο αβοκάντο, το κουνουπίδι ή τον αρακά
  • Διατηρείτε ένα υγιεινό βάρος (ο δείκτης μάζας σώματος σας πρέπει να είναι μεταξύ 18-25kg/m2)

Πρόληψη της Λιθίασης

Μεταβολικός έλεγχος για την ουρολιθίαση

Η υποτροπιάζουσα λιθίαση σχετίζεται με αυξημένη πιθανότητα καταστροφής του νεφρικού παρεγχύματος λόγω της απόφραξης, των επεμβάσεων για την απομάκρυνση των λίθων ή τη σύνοδο λοίμωξη ή ακόμα και από τις αλλαγές στο νεφρικό παρέγχυμα ειδικά σε ασθενείς με συνοδές συστηματικές παθήσεις. Η προληπτική θεραπεία ελαττώνει τα ποσοστά υποτροπών σημαντικά και γι’ αυτόν τον λόγο είναι σημαντικό να αξιολογούνται οι ασθενείς για προδιαθεσικούς παράγοντες για την εμφάνιση της νόσου, ώστε να δοθεί η καλύτερη θεραπεία.

Πότε χρειάζεται διερεύνηση της λιθίασης;

• Όλοι οι λίθοι ουρικού οξέος και κυστίνης
• Συχνά υποτροπιάζοντες λίθοι ασβεστίου
• Πολλαπλοί λίθοι ασβεστίου
• Ασθενείς με δυσκολίες στη θεραπεία (παχυσαρκία, ανατομικές δυσμορφίες)
• Παιδιά
• Μονήρης νεφρός
• Ασθενείς με νεφρασβέστωση ή οστική νόσο
• Ασθενείς με νόσους του γαστρεντερικού συστήματος (νόσος Crohn, ελκώδης κολίτιδα)

Αν έχετε αυξημένο κίνδυνο υποτροπής της λιθίασης, ο ιατρός σας θα διενεργήσει μεταβολικό έλεγχο. Αυτός περιλαμβάνει μια σειρά από εξετάσεις αίματος και ούρων, για να προσδιοριστεί ποια επιπρόσθετη θεραπεία μπορεί να χρειαστείτε.

Ο αρχικός έλεγχος περιλαμβάνει τα ακόλουθα:

• ιστορικό του ασθενούς (φάρμακα, διαιτητικές συνήθειες, πρόσληψη υγρών)
• εξετάσεις αίματος (κάλιο, νάτριο, ασβέστιο, διττανθρακικά, ουρία, κρεατινίνη, παραθορμόνη, ουρικό οξύ, CRP)
• ανάλυση ούρων (pΗ, νιτρώδη, μικροοργανισμούς)
• ακτινογραφία ΝΟΚ

Τα ούρα επίσης θα πρέπει να εξετάζονται για την ύπαρξη κρυστάλλων που μπορεί να μας δώσουν εικόνα για την σύσταση των λίθων.

Πρόληψη της Λιθίασης

Ανάλογα με τα αποτελέσματα των εξετάσεων, ενδέχεται να λάβετε κάποια φαρμακευτική αγωγή. Επιπρόσθετα μπορεί να χρειαστούν αλλαγές στην καθημερινότητά σας. Ο γιατρός θα συζητήσει μαζί σας την ιδιαιτερότητα της κατάστασης σας και τις διαθέσιμες θεραπευτικές επιλογές.

Για τη μεταβολική εκτίμηση, ο ιατρός σας θα σας ζητήσει να συλλέξετε τα ούρα σας σε 2 χωριστές περιόδους 24 ωρών. Αυτό θα πρέπει να πραγματοποιηθεί περίπου 3 βδομάδες μετά την αυτόματη ή χειρουργική αφαίρεση του λίθου σας. Γίνεται μέτρηση της ποσότητας των ούρων, καθώς και των επιπέδων των διάφορων ιχνοστοιχείων στα ούρα. 2-3 μήνες μετά την έναρξη της αγωγής, ο ιατρός σας θα συλλέξει ένα ακόμα δείγμα ούρων για να ελέγξει αν χρειάζεται προσαρμογή της δόσης.

Λίθοι οξαλικού ασβεστίου

Εάν έχετε λίθο από οξαλικό ασβέστιο, μπορεί να έχετε υψηλό κίνδυνο δημιουργίας περισσότερων λίθων, χωρίς αυτό να αποτελεί τον κανόνα. Μετά από μια προηγηθείσα λιθίαση από οξαλικό ασβέστιο θα πρέπει:

• Να τρώτε λιγότερες τροφές πλούσιες σε οξαλικά (για παράδειγμα σπανάκι, παντζάρι, μπάμια, ραβέντι, σέσκουλο, γλυκοπατάτες, τσάι, σοκολάτα, και παράγωγα σόγιας)
• Να ελαττώσετε την κατανάλωση τροφών πλούσιων σε πουρίνες
• Μη λαμβάνετε περισσότερη από την ενδεικνυόμενη ημερήσια ποσότητα βιταμίνης C

Εάν η μεταβολική εκτίμηση υποδεικνύει ότι έχετε υψηλό κίνδυνο δημιουργίας περισσότερων λίθων, θα λάβετε αγωγή ώστε να μειώσετε τον κίνδυνο υποτροπής.

Λίθοι ουρικού οξέος

Εάν είχατε λιθίαση από ουρικό οξύ μπορεί να έχετε υψηλό κίνδυνο δημιουργίας περισσότερων λίθων. Οι σημαντικότεροι παράγοντες κινδύνου για λιθίαση από ουρικό οξύ είναι το όξινο pΗ των ούρων, η μικρή ποσότητα ούρων και η αυξημένη απέκκριση του ουρικού οξέος. Οι προκαλούμενοι από ουρικό οξύ λίθοι αποτελούν περίπου το 10–15% του συνόλου των λίθων και συνήθως δεν είναι αμιγώς ουρικοί λίθοι, καθώς στο σχηματισμό τους συμμετέχουν και άλατα οξαλικού ασβεστίου.

Η διατροφή αποτελεί το βασικότερο στοιχείο για το σχηματισμό του συγκεκριμένου τύπου λίθων. Τρώγοντας λιγότερες τροφές πλούσιες σε πουρίνες μπορείτε να ελαττώσετε τον κίνδυνο δημιουργίας περαιτέρω λίθων. Υψηλά επίπεδα πουρινών έχουν βρεθεί σε κάποιους τύπους ψαριών (όπως χέλι, μύδια, μαρίδες, σαρδέλες, αντσούγιες), κόκκινο κρέας και εντόσθια (καρδιά, συκώτι, νεφρό).
Θα λάβετε αγωγή ώστε να διατηρήσετε την τιμή του pH των ούρων σας μεταξύ 6,2 και 6,8.

Στρουβίτης και φλεγμονώδης λιθίαση

Οι λίθοι από στρουβίτη έχουν ως αποκλειστικό ή κύριο λιθογενετικό παράγοντα τις ουρολοιμώξεις με μικρόβια, συνήθως του είδους Ρroteus. Οι ασθενείς με λίθους στρουβίτη συνήθως έχουν ιστορικό αρκετών επεισοδίων λοίμωξης των ουροφόρων οδών που αντιμετωπίστηκαν με πολλές χορηγήσεις αντιβιοτικών. Η συγκεκριμένη λοίμωξη από μικροοργανισμούς οδηγεί σε άθροιση της ουρίας, η οποία μεταβολίζεται σε αμμώνιο που κατακρημνίζει τα φωσφορικά άλατα. Στη συνέχεια, το φωσφορικό αμμώνιο δεσμεύει το ασβέστιο και το μαγνήσιο, με αποτέλεσμα το σχηματισμό λίθων εναμμωνίου φωσφορικού ασβεστίου.

Εάν είχατε στρουβίτη ή φλεγμονώδη λιθίαση, μπορεί να έχετε υψηλό κίνδυνο δημιουργίας περισσότερων λίθων. Μπορεί να χρειαστεί να λάβετε αντιβιοτικά ώστε να σιγουρευτείτε πως η λοίμωξη δε θα υποτροπιάσει.

Λίθοι από κυστίνη

Εάν είχατε λιθίαση από κυστίνη, μπορεί να έχετε υψηλό κίνδυνο δημιουργίας περισσότερων λίθων. Χρειάζεστε να λαμβάνετε αρκετές ποσότητες υγρών, ώστε να παράγετε τουλάχιστον 3 λίτρα ούρων ημερησίως. Τρώγοντας λιγότερο αλάτι θα μειώσετε τα επίπεδα κυστίνης στα ούρα σας. Θα λάβετε αγωγή ώστε να αυξήσετε το pH των ούρων σας στο 7,5 ή και περισσότερο.

Περαιτέρω, μπορείτε να λάβετε αγωγή για να ελαττώσετε τα επίπεδα της κυστίνης.