Ουροδυναμικός Έλεγχος (Ουροδυναμική Μελέτη)

Ο ουροδυναμικός έλεγχος είναι μία παρακλινική εξέταση που χρησιμεύει στη λειτουργική αξιολόγηση του κατώτερου ουροποιητικού συστήματος (της ουροδόχου κύστης, του σφιγκτηριακού μηχανισμού και της ουρήθρας), καταγράφοντας κυρίως πιέσεις και ροή ούρων.
Η αξιολόγηση της λειτουργίας του συστήματος περιλαμβάνει τόσο τη φάση πλήρωσης (όσο η κύστη γεμίζει με ούρα), όσο και τη φάση κένωσης (όσο διαρκεί η ούρηση).

Είναι η μόνη μέθοδος που μπορεί αντικειμενικά να ελέγξει τη λειτουργία αλλά και τη δυσλειτουργία του κατώτερου ουροποιητικού συστήματος (Κ.Ο.Σ.).

Όλα τα ουροδυναμικά ευρήματα σε μια εξέταση πρέπει να αναφερθούν λεπτομερώς και να πραγματοποιηθούν σύμφωνα με τις τεχνικές οδηγίες και δεδομένα της Διεθνούς Εταιρείας Εγκράτειας (International Continence Society, I.C.S.)

Ουροδυναμικός έλεγχος

Ο ουροδυναμικός έλεγχος συνιστάται σε περιπτώσεις που ο ασθενής εμφανίζει συμπτώματα από το κατώτερο ουροποιητικό σύστημα. Στα συμπτώματα συμπεριλαμβάνονται:

• Απώλεια ούρων
• Επώδυνη ούρηση
• Συχνουρία
• Επιτακτική ούρηση
• Υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις
• Πρόβλημα ατελούς κένωσης της ουροδόχου κύστης
• Δυσκολία στην έναρξη της ούρησης

Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, η χημειοπροφύλαξη προ της ουροδυναμικής μελέτης δεν είναι απαραίτητη, με την προϋπόθεση ότι η καλλιέργεια των ούρων προ της εξέτασης απέβη στείρα και η τεχνική εκτελείται όπως πρέπει σε άσηπτες συνθήκες. Αντίθετα, η χημειοπροφύλαξη προτείνεται σε υψηλού ρίσκου για ουρολοίμωξη ασθενείς (νευρογενής κύστη, μεταμοσχευμένοι ασθενείς, βαλβιδοπάθειες, ανοσοανεπάρκειες, κυστεοουρητηρική παλινδρόμηση).

Ουροδυναμικές εξετάσεις:

• Ελεύθερη ουροροομετρία - καθορισμός υπολειπόμενου όγκου ούρων
• Κυστεομανομετρία πλήρωσης
• Μελέτη πίεσης-ροής
• Ηλεκτρομυογραφία
• Βιντεο-ουροδυναμικός έλεγχος

Ελεύθερη ουροροομετρία και καθορισμός υπολειπόμενου όγκου ούρων: δίνει την πρώτη εντύπωση για τη λειτουργία της ούρησης και είναι υποχρεωτική, πριν τον προγραμματισμό οποιασδήποτε επεμβατικής ουροδυναμικής εξέτασης, σε ασθενείς που είναι ικανοί να ουρήσουν.
Πιθανά παθολογικά ευρήματα είναι η χαμηλή ροή ούρων, ο χαμηλός όγκος ούρησης, η διακοπτόμενη ροή ούρων, η καθυστερημένη έναρξη και ο υπολειπόμενος όγκος ούρων.

Κυστεομανομετρία πλήρωσης: αυτή είναι η μόνη εξέταση μέτρησης της λειτουργίας πλήρωσης (με ένα ρυθμό πλήρωσης περίπου 20 ml/min) της ουροδόχου κύστης. Η δυσλειτουργία του ΚΟΣ πρέπει να καταγραφεί κατά τη δοκιμασία πλήρωσης. Παρόλα αυτά, η φάση πλήρωσης έχει περιορισμένη χρήση σαν μονήρης εξέταση. Είναι πολύ πιο αποτελεσματική και χρήσιμη όταν συνδυάζεται και με μέτρηση των πιέσεων της κύστης κατά τη διάρκεια της ούρησης και ακόμη περισσότερο με βιντεο-ουροδυναμικό έλεγχο.
Η ουροδόχος κύστη πρέπει να είναι κενή κατά την έναρξη της εξέτασης. Η πλήρωση πρέπει να γίνεται με φυσιολογικό ρυθμό και ο φυσιολογικός ορός πρέπει να έχει περίπου τη θερμοκρασία του σώματος, εφόσον η γρήγορη πλήρωση και η χαμηλή θερμοκρασία του ορού είναι διεγερτικά για την κύστη.
Πιθανά παθολογικά ευρήματα είναι η υπερλειτουργικότητα του εξωστήρα, η χαμηλή διατασιμότητα της ουροδόχου κύστης, παθολογική αισθητικότητα της ουροδόχου κύστης, η ακράτεια ούρων και μια ανεπαρκής ή χαλαρή ουρήθρα.

Μελέτη πίεσης-ροής: αυτή η εξέταση αντανακλά τη συνεργασία εξωστήρα και ουρήθρας ή πυελικού εδάφους κατά τη διάρκεια της ούρησης. Είναι ακόμα πιο χρήσιμη αν συνδυάζεται με κυστεομανομετρία πλήρωσης ή βιντεο-ουροδυναμικό έλεγχο. Η λειτουργία του ΚΟΣ πρέπει να καταγραφεί κατά τη φάση ούρησης.
Πιθανά παθολογικά ευρήματα είναι η υποσυστολία του εξωστήρα, η υποκυστική απόφραξη, η δυσσυνέργεια εξωστήρα-έξω σφιγκτήρα, η υψηλή ουρηθρική αντίσταση και ο υπολειπόμενος όγκος ούρων. Οι περισσότερες μορφές απόφραξης σε νευρο-ουρολογικές διαταραχές οφείλονται σε δυσυνέργεια εξωστήρα-έξω σφιγκτήρα, σε μη χάλαση της ουρήθρας ή του αυχένα της κύστης. Η μελέτη πίεσης ροής καθορίζει το μέγεθος της απόφραξης που προκαλείται είτε από μηχανικά είτε από ανατομικά αίτια και έχει περιορισμένη αξία σε νευρο-ουρολογικούς ασθενείς.

Ηλεκτρομυογραφία (ΗΜΓ): αντανακλά τη δραστηριότητα του έξω ουρηθρικού σφιγκτήρα, του περιουρηθρικών γραμμωτών μυών, του σφιγκτήρα του ορθού και των γραμμωτών μυών του πυελικού εδάφους. Η σωστή ερμηνεία συνήθως είναι δύσκολή λόγω τεχνικών παρασίτων. Κατά τον ουροδυναμικό έλεγχο, το ΗΜΓ είναι χρήσιμο για τον έλεγχο της ικανότητας του ασθενούς να ελέγξει το πυελικό του έδαφος.
Πιθανά παθολογικά ευρήματα είναι η ανεπαρκής απάντηση σε διάφορα ερεθίσματα (πχ πλήρωση της κύστης, ακούσιες συσπάσεις του εξωστήρα, έναρξη ούρησης, βήχα, χειρισμό Valsava) καταδεικνύοντας πιθανή δυσσυνέργεια εξωστήρα-έξω σφιγκτήρα

Βιντεο-ουροδυναμικός έλεγχος: είναι ο συνδυασμός της κυστεομανομετρίας πλήρωσης και της μελέτης πίεσης-ροής με απεικόνιση.
Είναι ο χρυσός κανόνας για τη διερεύνηση ασθενών με νευρο-ουρολογική νόσο.
Πιθανά παθολογικά ευρήματα είναι όλα όσα περιγράφηκαν στην κυστεομανομετρία πλήρωσης και τη μελέτη πίεσης-ροής και οποιαδήποτε μορφολογική παθολογία του ΚΟΣ και παλινδρόμηση στο ΑΟΣ.

• Η Ευρωπαϊκή Ουρολογική Εταιρεία προτείνει πιο συγκεκριμένες οδηγίες για τη χρήση του πλήρους ουροδυναμικού ελέγχου πριν από την χειρουργική θεραπεία συμπτωμάτων ούρησης σε άνδρες.

Στις ακόλουθες περιπτώσεις:

• Όγκο ελεύθερης ούρησης <150 ml
• Μέγιστη ροή <15 ml/s
• Ελεύθερη ούρηση με υπόλοιπο >300 ml
• Ηλικία <50 ή >80 ετών
• Υποψία νευρογενούς διαταραχής ούρησης
• Αμφοτερόπλευρη υδρονέφρωση
• Ριζική πυελική επέμβαση
• Προηγηθείσα ανεπιτυχής (επεμβατική) θεραπεία