Θεραπεία της Ουρολιθίασης

Η θεραπεία της λιθίασης του ουροποιητικού έχει διπλό σκοπό, αρχικά την αντιμετώπιση του πόνου και κατόπιν την απομάκρυνση του λίθου.

Η απόφαση για το είδος της θεραπείας εξαρτάται κυρίως από το μέγεθος του λίθου και, κατά δεύτερο λόγο, από την εντόπισή του. Άλλοι παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν το είδος της θεραπείας είναι:

• Τα συμπτώματα και το ιατρικό ιστορικό του ασθενούς
• Τα χαρακτηριστικά του λίθου
• Το είδος της θεραπείας που παρέχεται στο νοσοκομείο και η εμπειρία του ιατρού
• Οι προσωπικές προτιμήσεις του ασθενούς

Σε ποσοστό 85% περίπου οι λίθοι διαμέτρου μικρότερης των 5 mm αποβάλλονται αυτόματα. Οι πιθανότητες να περάσουν και να αποβληθούν αυτόματα οι λίθοι, αυξάνονται όσο πιο χαμηλά βρίσκονται (δηλαδή όσο πιο κοντά είναι στην κύστη). Σε περίπτωση μη αυτόματης αποβολής του λίθου, το χρονικό όριο των 4 εβδομάδων θεωρείται ένας λογικός χρόνος αναμονής, αφού ο νεφρός δεν κινδυνεύει στο διάστημα αυτό.

Επεμβατική θεραπεία της λιθίασης

Η επεμβατική θεραπεία συνίσταται στη θραύση και την απομάκρυνση του λίθου και ενδείκνυται σε περιπτώσεις μεγάλων λίθων που δεν μπορούν να αποβληθούν, απόφραξης του αποχετευτικού συστήματος που θέτει σε κίνδυνο τη νεφρική λειτουργία, συνυπάρχουσας λοίμωξης του ουροποιητικού, αποτυχίας της συντηρητικής αγωγής, ασθενών με ένα νεφρό ή ταυτόχρονης αμφοτερόπλευρης λιθιασικής απόφραξης.

Ενδείξεις για ενεργητική αντιμετώπιση της ουρολιθίασης:

Λίθοι σε ουρητήρα:
• Λίθοι με μικρή πιθανότητα αυτόματης αποβολής (>7 mm)
• Μη επαρκής ανακούφιση του πόνου παρά τη χορήγηση επαρκούς αναλγητικής αγωγής
• Εμμένουσα απόφραξη
• Λοίμωξη
• Νεφρική ανεπάρκεια (αμφοτερόπλευρη απόφραξη, μονήρης νεφρός)

Λίθοι σε νεφρό:
• Λίθοι σε ασθενείς υψηλού κινδύνου (αμφοτερόπλευρη απόφραξη, μονήρης νεφρός)
• Απόφραξη
• Λοίμωξη
• Συμπτωματικοί λίθοι (π.χ. άλγος, αιματουρία)
• Λίθοι > 15 mm
• Επιλογή του ασθενούς
• Εμμένοντες για περισσότερο από 2-3 έτη λίθοι

Η θεραπεία της λιθίασης, αναλόγως με την περίπτωση και με το είδος του λίθου, μπορεί να είναι:

• Εξωσωματική λιθοτριψία (ESWL)
• Ουρητηρο-Νεφρολιθοτριψία άκαμπτη ή εύκαμπτη (URS/RIRS)
• Διαδερμική Νεφρολιθοτριψία (PCNL)
• Ενδοσκοπική συνδυαστική ενδονεφρική χειρουργική (ECIRS)

Η μέθοδος που επιλέγεται για κάθε περίπτωση είναι ανάλογη με τη θέση του λίθου, το μέγεθός του και το βαθμό του προβλήματος που δημιουργεί στο ουροποιητικό σύστημα ή σε ολόκληρο τον οργανισμό (λοίμωξη, πόνος, απόφραξη, νεφρική ανεπάρκεια κ.α.).
Η χειρουργική αφαίρεση των λίθων με τομή έχει, πλην ελάχιστων εξαιρέσεων, στη σημερινή εποχή περιοριστεί, αφού το οπλοστάσιο του ουρολόγου έχει εμπλουτιστεί με αποτελεσματικές και λιγότερο επεμβατικές μεθόδους.

• Η καλλιέργεια ούρων είναι υποχρεωτική πριν την σχεδίαση οποιασδήποτε θεραπείας.
• Λοίμωξη ουροποιητικού θα πρέπει να θεραπεύεται πριν την απόφαση για αφαίρεση του λίθου.

Εξωσωματική λιθοτριψία (ESWL, Extracorporeal shock wave lithotripsy)

Η εξωσωματική λιθοτριψία με κύματα κρούσης εμφανίστηκε το 1980 και έφερε αληθινή επανάσταση στην αντιμετώπιση της λιθίασης. Έχει καλύτερα αποτελέσματα στους λίθους του νεφρού και του αρχικού τμήματος του ουρητήρα, ενώ όλα σχεδόν τα είδη των λίθων αντιμετωπίζονται με τη μέθοδο αυτή. Χρησιμοποιούνται κρουστικά κύματα που σπάνε τον λίθο σε μικρότερα κομμάτια, τόσο μικρά ώστε να μπορούν να περάσουν από το νεφρό, στον ουρητήρα, στην κύστη και να αποβληθούν. Είναι μια διαδικασία που κρατά περίπου 1 ώρα και ο ασθενής πάει σπίτι του αμέσως μετά το τέλος της θεραπείας.

Με την μέθοδο αυτή αντιμετωπίζονται οι περισσότερες πέτρες του νεφρού και του ουρητήρα χωρίς ο ασθενής να υποβληθεί σε κάποιου είδους επέμβαση. Μπορεί όμως να χρειαστούν περισσότερες από μία συνεδρίες λιθοτριψίας για να σπάσει πλήρως και να αποβληθεί μια πέτρα. Η ακριβής εντόπιση του λίθου γίνεται με υπερηχογράφημα ή ακτινοσκόπηση.

Ουρητηρο-Νεφρολιθοτριψία άκαμπτη ή εύκαμπτη

Η ουρητηροσκόπηση είναι μέθοδος κατά την οποία ένα μακρύ και λεπτό όργανο, το ουρητηροσκόπιο, προωθείται υπό άμεση όραση διαμέσου της ουρήθρας και της κύστης στον ουρητήρα ή στο νεφρό μέχρι το σημείο που βρίσκεται ο λίθος.
Μέσα από το όργανο αυτό εισάγονται οι λιθοτρίπτες που θρυμματίζουν το λίθο, αλλά και οι ειδικές λαβίδες που τον συλλαμβάνουν και τον αφαιρούν.

• Ποσοστό επιτυχίας: 95% - 98%
• Ποσοστό επιπλοκών: 1%
• Προβλεπόμενος χρόνος: νοσηλείας 5-24 ώρες

Διαδερμική νεφρολιθοτριψία (PCNL, Percutaneous nephrolithotomy)

Η διαδερμική λιθοτριψία είναι μια χειρουργική επέμβαση που έχει στόχο την αφαίρεση μεγάλων λίθων απευθείας από τους νεφρούς με μία μόνο επέμβαση. Έχει ένδειξη κυρίως για τους λίθους εκείνους που δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με την εξωσωματική λιθοτριψία.
Τέτοιες περιπτώσεις είναι λίθοι μεγαλύτεροι από 2.5 εκ., οι κοραλλιογενείς λίθοι, οι σκληροί λίθοι που είναι ιδιαίτερα ανθεκτικοί στην εξωσωματική λιθοτριψία, καθώς και λίθοι σε ασθενείς με δυσμορφία του σκελετού τους ή μεγάλη παχυσαρκία.Το 20% των περιπτώσεων θα επιλυθούν με την διαδερμική νεφρολιθοτριψία (PCNL) που προβλέπει τη δημιουργία ενός λεπτού τούνελ από την οσφυική χώρα έως το εσωτερικό του νεφρού, διαμέσου του οποίου αφαιρούνται οι λίθοι, αφού πρώτα θρυμματιστούν με το laser ή άλλες πηγές ενέργειας.

• Ποσοστό επιτυχίας: 95% - 98%
• Ποσοστό επιπλοκών: 1%
• Προβλεπόμενος χρόνος νοσηλείας: 48-72 ώρες

Ενδοσκοπική συνδυαστική ενδονεφρική χειρουργική (ECIRS, Endoscopic Combined Intra-Renal Surgery)

Η ενδοσκοπική συνδυαστική ενδονεφρική χειρουργική είναι μια νέα, ελάχιστα επεμβατική μέθοδος αντιμετώπισης της λιθίασης του ουροποιητικού συστήματος και ενδείκνυται για μεγάλους ή/και επιπλεγμένους νεφρικούς λίθους. Αποτελεί συνδυασμό της ανιούσας ενδονεφρικής χειρουργικής (RIRS, Retrogade Intrarenal Surgery) και της διαδερμικής νεφρολιθοτριψίας (PCNL, Percutaneous Nephrolithotomy) για την αντιμετώπιση της σύνθετης ουρολιθίασης. Εφαρμόζεται από εξαιρετικά εξειδικευμένους ουρολόγους, απαιτεί σύγχρονο τεχνολογικό εξοπλισμό και άριστα εξοπλισμένη χειρουργική αίθουσα.

Η ECIRS προσφέρει:
• ταχύτερους χειρουργικούς χρόνους
• χαμηλά ποσοστά επιπλοκών
• υψηλότερο ποσοστό ελεύθερο λιθίασης
• μειωμένη ανάγκη για επανεπέμβαση

«...και να μην χειρουργήσω πάσχοντες από λίθους

αλλά να αφήσω αυτή την πράξη στους ειδικούς...»

Από τον όρκο του Ιπποκράτη