Τεχνικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής (ART, Assisted Reproductive Techniques)

Τεχνικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής (ART, Assisted Reproductive Techniques)

Για πολλά χρόνια, η διαχείριση και η θεραπεία της ανδρικής υπογονιμότητας ήταν «εμπειρική» και όχι «τεκμηριωμένη».

Αν και δεν βασίζεται σε αποδεικτικά στοιχεία, η τρέχουσα κλινική πρακτική περιλαμβάνει εκτεταμένη χρήση τεχνικών υποβοηθούμενης αναπαραγωγής (ART, Assisted Reproductive Techniques). Όταν συγκεκριμένες θεραπευτικές επιλογές δεν ενδείκνυνται ή έχουν αποτύχει, η ART αποτελεί μια δημοφιλή, συμπληρωματική θεραπεία για την αντιμετώπιση της ανδρικής υπογονιμότητας.

H ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή αποτελεί επί τέσσερις δεκαετίες ένα ραγδαία εξελισσόμενο κλάδο για την πρόληψη και αντιμετώπιση της υπογονιμότητας.

Στοχεύει στη σωστή διαχείριση της υπογονιμότητας, στρατολογώντας εξελιγμένες τεχνικές και θεραπευτικές προσεγγίσεις. Ο όρος υποβοηθούμενη αναπαραγωγή αναφέρεται στο σύνολο των ιατρικών τεχνικών και μεθόδων που πραγματοποιούνται με σκοπό τη γονιμοποίηση, την κυοφορία και την τεκνοποίηση χωρίς να μεσολαβεί στις περισσότερες των περιπτώσεων σεξουαλική επαφή (μη σεξουαλικές μέθοδοι αναπαραγωγής).

Ανδρικός παράγοντας υπογονιμότητας μπορεί να περιγραφεί ως οποιαδήποτε κατάσταση στην οποία ο άνδρας επηρεάζει δυσμενώς τις πιθανότητες ενός ζευγαριού να επιτύχει εγκυμοσύνη.

Πιο συχνά, η ανδρική υπογονιμότητα περιγράφεται με όρους:

• μη φυσιολογικής συγκέντρωσης σπέρματος (ολιγοσπερμία),
• μειωμένης κινητικότητας σπέρματος (ασθενοσπερμία) ή
• ανώμαλης μορφολογίας σπέρματος (τερατοσπερμία).

Εκτός από τους άνδρες με μη φυσιολογική παραγωγή σπέρματος, ο ανδρικός παράγοντας υπογονιμότητας περιγράφει άνδρες με φυσιολογική παραγωγή σπέρματος αλλά μηχανικά προβλήματα με τη μεταφορά σπέρματος στον κόλπο κατά τη συνουσία.

Όταν βρεθεί υπεύθυνος ο ανδρικός παράγοντας για την υπογονιμότητα, κατά την αξιολόγηση ενός ζευγαριού, δικαιολογείται μια πλήρης αξιολόγηση του άνδρα. Εάν βρεθούν θεραπεύσιμες καταστάσεις θα πρέπει να διορθωθούν. Εάν η θεραπεία είναι ανεπιτυχής ή εάν το ζευγάρι εξακολουθεί να μην συλλαμβάνει, τότε ενδείκνυται η υποβοηθούμενη αναπαραγωγή. Οι τεχνικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής (ART) περιλαμβάνουν:

• την ενδομήτρια σπερματέγχυση (IUI, intrauterine insemination)
• την εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF, in vitro fertilization)
• την ενδοκυτταροπλασματική έγχυση σπέρματος (ICSI,  intracytoplasmic sperm injection)
• την κρυοσυντήρηση σπέρματος, ωαρίων και εμβρύων

Αξιολόγηση της ανδρικής υπογονιμότητας πριν από την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή

Οι βασικές παράμετροι της αξιολόγησης ενός υπογόνιμου άνδρα περιλαμβάνουν:

• ολοκληρωμένο ιατρικό ιστορικό
• φυσική εξέταση
• πολλαπλές αναλύσεις σπέρματος
• ενδοκρινική αξιολόγηση

Σε ειδικές περιπτώσεις, ενδείκνυται πρόσθετος έλεγχος.

Για άνδρες με σοβαρή υπογονιμότητα ενδείκνυται:

• η αξιολόγηση του καρυότυπου και
• ο έλεγχος μικροελλείψεων του χρωμοσώματος Υ,

ειδικά πριν από την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή. Στην περίπτωση οποιασδήποτε άλλης γενετικής πάθησης, συμπεριλαμβανομένης της θεραπείας των ανδρών με σύνδρομο Klinefelter, και στην περίπτωση ζευγαριών με σύντροφο ηλικίας άνω των 40 ετών, συνιστάται γενετική συμβουλευτική πριν από τις θεραπείες υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.

Θεραπεία της ανδρικής υπογονιμότητας πριν από την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή

Έως και το 75% των υπογόνιμων ανδρών θα έχουν αναγνωρίσιμες ή θεραπεύσιμες καταστάσεις που επηρεάζουν τη γονιμότητά τους.

Σχεδόν όλοι οι άνδρες με υπογονιμότητα είναι θεραπεύσιμοι με τεχνικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.

Η θεραπεία της κιρσοκήλης, των λοιμώξεων και της αποφρακτικής αζωοσπερμίας έχει αποδειχθεί ότι έχουν αξιόλογο ρόλο στη διαχείριση της ανδρικής υπογονιμότητας. Δεδομένου ότι η ειδική θεραπεία είναι συνήθως λιγότερο επεμβατική και χαμηλότερου κινδύνου από την εξωσωματική γονιμοποίηση και μπορεί να έχει παρόμοια οφέλη, η αξιολόγηση του ζευγαριού με ανδρικό παράγοντα παραμένει σημαντική.

Επιπλέον, αξίζει να θυμόμαστε ότι έως και το 1% των ανδρών με υπογονιμότητα έχουν μια δυνητικά απειλητική για τη ζωή κατάσταση που σχετίζεται με το πρόβλημα γονιμότητάς τους (π.χ. όγκος όρχεων).