Σπινθηρογράφημα οστών

Εδώ και μισό σχεδόν αιώνα, το σπινθηρογράφημα οστών αποτελεί μία από τις σπουδαιότερες και πιο διαδεδομένες εξετάσεις πυρηνικής ιατρικής παγκοσμίως. Είναι μια απεικονιστική μέθοδος που με τη βοήθεια ενός ραδιενεργού υλικού που εισάγεται στην κυκλοφορία του αίματος, απεικονίζει το μέγεθος, την ακριβή θέση και τη μορφή παθολογικών καταστάσεων των οστών. Μέσω του συστήματος γ-camera εντοπίζονται αλλοιώσεις που σχετίζονται με σκελετικές παθήσεις μεταβολικού ή γενικότερου συστηματικού χαρακτήρα, φλεγμονές, κακώσεις ή νεοεξεργασίες, υπό μορφή αυξημένης πρόσληψης του χορηγούμενου ραδιοφαρμάκου, δηλαδή του ισοτόπου τεχνητίου (Tc-99m) και των συνδεόμενων με αυτό φωσφορικών ενώσεων (HDP, MDP).

Πριν την εξέταση δεν απαιτείται καμία προετοιμασία. Η λήψη τροφής δεν αντενδείκνυται. Το ραδιενεργό φάρμακο χορηγείται ενδοφλέβια και μετά τουλάχιστον 2 ώρες από την χορήγηση εκτελείται η εξέταση. Το διάστημα αυτό ο εξεταζόμενος παραμένει σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο στο εργαστήριο. Παρενέργειες και αλλεργίες δεν παρατηρούνται.

Καλό είναι να αποφεύγεται η άμεση επαφή με μικρά παιδιά και εγκυμονούσες για 24 ώρες.

Κατά κανόνα, δύο έως έξι ώρες μετά την ενδοφλέβια ένεση, το 50%- 60% του ραδιoφαρμάκoυ συγκεντρώνεται στις οστικές δομές και το υπόλοιπο αποβάλλεται δια του ουροποιητικού συστήματος.

Όσον αφορά την ποιότητα των εικόνων, σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν η ενυδάτωση του ασθενούς, η ηλικία του και ο τόνος του συμπαθητικού. Πτωχή απεικόνιση παρατηρείται επί οστεοπόρωσης, ύστερα από χρήση κορτικοειδών και περιοχικά μετά από ακτινοθεραπεία. Σε περίπτωση προηγηθείσας χημειοθεραπείας, μπορεί να αυξηθεί η οστεοβλαστική δραστηριότητα και συνακόλουθα η πρόσληψη του ισοτόπου από το θόλο του κρανίου.

Οι εφαρμοζόμενες τεχνικές συναρτώνται με τις εκάστοτε ενδείξεις:

• για τη διερεύνηση της οστικής μεταστατικής-νόσου χρησιμοποιείται η ολόσωμη σάρωση,
• για τον έλεγχο της φλεγμονής το πρωτόκολλο τριών φάσεων (αγγείωση, αιματική δεξαμενή, οστικός μεταβολισμός),
• για τη λεπτομερέστερη διερεύνηση π.χ. βλαβών επί της σπονδυλικής στήλης απαιτείται πολλές φορές τρισδιάστατη (SPECT) μελέτη.

Μολονότι το σπινθηρογράφημα οστών χρησιμοποιείται για την ανίχνευση σκελετικών ανωμαλιών, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου μπορεί να παρατηρηθούν σημαντικές εξωoστικές συγκεντρώσεις, κατά τρόπο που παρεμβάλλεται στην κύρια απεικόνιση, με ή χωρίς πρακτική σημασία. Βάσει της σχετικής διεθνούς βιβλιογραφίας, το μεγαλύτερο ποσοστό επισυμβαίνουν στο ουροποιητικό σύστημα.

Ανωμαλίες θέσης (εκτοπίες), μεγέθους ή μορφολογίας των νεφρών, ανευρίσκονται όχι σπάνια σε ένα σπινθηρογράφημα oστών και πρέπει να επισημαίνονται. Η διάχυτα αυξημένη πρόσληψη του ισοτόπου από τους νεφρούς, σχετίζεται με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, μπορεί δε να παρατηρηθεί και επί υπερκαλιαιμίας. Υψηλά επίπεδα σιδήρου έχουν επίσης ως αποτέλεσμα την έντονη απεικόνιση τoυ νεφρικού φλοιού, ενώ η φωτοπενική απεικόνιση τμήματος του νεφρικoύ παρεγχύματος υποδηλώνει ενδεχομένως την παρουσία κακοήθειας. Εξάλλου, η κατακράτηση του ραδιοφαρμάκου από τo πυελoκαλυκικό σύστημα σχετίζεται με διαταραχή της αποχετευτικής λειτουργίας. Το τυχαίο αυτό εύρημα από τo σπινθηρoγράφημα oστών καθιστά ερμηνεύσιμη μια κλινική συμπτωματολογία, η οποία υποδύεται κάποια οστική νόσο (άλγος στην οσφυϊκή χώρα οφειλόμενο σε υδρoνέφρωση, χωρίς αλλοιώσεις των σπονδύλων, αλλάζει τη διάγνωση και οδηγεί σε διαφορετικούς θεραπευτικούς χειρισμούς).

Νοσολογικές οντότητες, όπως:

• η οξεία σωληναριακή νέκρωση,
• η μείζων θαλασσαιμία,
• η νεφρασβέστωση,
• το λειoμύωμα oυρητήρα,
• το υπερνέφρωμα,
• ο ίσχαιμος μεταμoσχευθείς νεφρός,
• οι πρωτoπαθείς όγκoι νεφρών,

είναι εφικτό να παρουσιαστούν ως εξωοστικές ισοτοπικές συγκεντρώσεις.