Στην Ευρώπη, ο καρκίνος του προστάτη (PCa) είναι ο συχνότερος καρκίνος στους άνδρες. Επομένως, ο προσυμπτωματικός έλεγχος είναι ζωτικής σημασίας για τη μείωση του κόστους υγειονομικής περίθαλψης, της νοσηρότητας και της θνησιμότητας. H συγκεκριμένη συστηματική ανασκόπηση είχε ως στόχο να παράσχει μια σύγχρονη επισκόπηση του κόστους και των οφελών των προγραμμάτων ελέγχου PCa.
Προσυμπτωματικός έλεγχος του καρκίνου του προστάτη
Ο καρκίνος του προστάτη είναι ο συχνότερος καρκίνος και η τρίτη κύρια αιτία θανάτου από καρκίνο στους άνδρες. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το 2020, ο καρκίνος του προστάτη αντιπροσώπευε:
- το 23,2% όλων των νέων περιπτώσεων καρκίνου και
- το 9,9% όλων των θανάτων σε άνδρες που διαγνώστηκαν με καρκίνο.
Ο υψηλός επιπολασμός της νόσου συνδέεται με μεγάλη επιβάρυνση της υγείας. ‘Εχει επίσης μεγάλο αντίκτυπο στους πόρους υγειονομικής περίθαλψης. Αυτό συνεπάγεται υψηλό κόστος για τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης. Το 2017, οι ευρωπαϊκές δαπάνες υγειονομικής περίθαλψης που σχετίζονται με ΚΠ εκτιμήθηκαν σε 5,8 δισεκατομμύρια ευρώ.
Δεδομένης της υψηλής υγειονομικής και οικονομικής επιβάρυνσης, η έγκαιρη διάγνωση είναι ζωτικής σημασίας και μπορεί να μειώσει το κόστος υγειονομικής περίθαλψης, τη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα.
Ο έλεγχος υπάρχει από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, μετά την αναγνώριση της χρησιμότητας των εξετάσεων αίματος ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA) στον εντοπισμό ανδρών που διατρέχουν κίνδυνο για ΚΠ. Ωστόσο, όπως και με άλλες εξετάσεις βιοδεικτών αίματος, ο έλεγχος PSA συχνά δίνει ψευδώς θετικά και ψευδώς αρνητικά αποτελέσματα και σχετίζεται με υπερδιάγνωση και υπερθεραπεία.
Η διεθνής ουρολογική κοινότητα ενθαρρύνει την έγκαιρη ανίχνευση του καρκίνου του προστάτη. Ο εξατομικευμένος προληπτικός έλεγχος συμβάλει στη βέλτιστη αντιμετώπιση του προβλήματος.
Μια μεμονωμένη εξέταση PSA στα πλαίσια του προσυμπτωματικού ελέγχου για τον προστατικό καρκίνο θεωρείται ευκαιριακή και αμφισβητήσιμη. Χωρίς τον κατάλληλο και εξατομικευμένο έλεγχο μπορεί να οδηγήσει στην παγίδα της υπερδιάγνωσης και υπερθεραπείας.
Η ευρωπαϊκή τυχαιοποιημένη μελέτη του προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο του προστάτη (European Randomized Study of Screening for Prostate Cancer, ERSPC) έδειξε πρόσφατα ότι η χρήση δοκιμών PSA ενσωματωμένων σε αλγόριθμους προσυμπτωματικού ελέγχου και προσαρμοσμένου επαναλαμβανόμενου ελέγχου μπορεί να είναι χρήσιμη για τη βελτιστοποίηση των στρατηγικών προσυμπτωματικού ελέγχου για τη μείωση της νοσηρότητας και της θνησιμότητας. Αυτή η μελέτη υπογράμμισε επίσης τη μακροπρόθεσμη σημασία του ελέγχου.
Συστάσεις της Ευρωπαϊκής Ουρολογικής Εταιρείας (EAU, European Association of Urology) για τον προληπτικό έλεγχο του καρκίνου του προστάτη
- Οι άνδρες να μην υποβάλλονται σε έλεγχο PSA χωρίς να έχουν πρώτα ενημερωθεί για τα πιθανά οφέλη, καθώς και τους κινδύνους της επιλογής αυτής.
- Να προσφέρεται εξατομικευμένη στρατηγική προσαρμοσμένη στον κίνδυνο για την πρώιμη διάγνωση σε καλά ενημερωμένους άνδρες με καλό performance status και προσδόκιμο επιβίωσης τουλάχιστον 10-15 έτη.
Πρώιμος έλεγχος με PSA προσφέρεται σε ασθενείς με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης προστατικού καρκίνου:
- Άνδρες ηλικίας άνω των 50
- Άνδρες ηλικίας άνω των 45 με θετικό οικογενειακό ιστορικό
- Αφροαμερικανούς ηλικίας άνω των 45
- Άνδρες με PSA>1 ng/dl στα 40 έτη ηλικίας
- Άνδρες με PSA>2 ng/dl στα 60 έτη ηλικίας
Στρατηγική προσαρμοσμένη στον κίνδυνο (σε σχέση με τις αρχικές τιμές PSA) προσφέρεται με μεσοδιαστήματα παρακολούθησης τα 2 έτη στους άνδρες που αρχικά βρίσκονται σε κίνδυνο:
- Άνδρες με PSA>1 ng/dl σε ηλικία 40 ετών
- Άνδρες με PSA>2 ng/dl σε ηλικία 60 ετών
- Η παρακολούθηση αναβάλλεται για 8 έτη στους άνδρες που δεν διατρέχουν κίνδυνο.
- H απόφαση σε ποια ηλικία θα διακοπεί η προσπάθεια πρώιμης διάγνωσης του προστατικού καρκίνου βασίζεται στο προσδόκιμο επιβίωσης και το performance status.
- Άνδρες με προσδόκιμο επιβίωσης <15 έτη είναι απίθανο να ωφεληθούν.
Systematic Review on the Cost Effectiveness of Prostate Cancer Screening in Europe
European Urology, Volume 86, Issue 5, November 2024, Pages 400-408
Αυτή η ανασκόπηση αποτελεί μέρος του έργου ”Prostate cancer Awareness and Initiative for Screening in the European Union” (PRAISE-U). Έχει στόχο την ενθάρρυνση της έγκαιρης ανίχνευσης και διάγνωσης του PCa μέσω εξατομικευμένων και βάσει κινδύνου προγραμμάτων προσυμπτωματικού ελέγχου.
Προσυμπτωματικός έλεγχος του καρκίνου του προστάτη
