Η διαχείριση της ουρολιθίασης έχει μετατοπιστεί από τις ανοικτές χειρουργικές επεμβάσεις με αυξημένη νοσηρότητα σε ελάχιστα επεμβατικές προσεγγίσεις, όπου ο ασθενής βγαίνει από το νοσοκομείο την ίδια μέρα.
Από την εισαγωγή της στη δεκαετία του 1980 η εξωσωματική λιθοτριψία έχει σημειώσει αρκετές προόδους όσον αφορά τον εξοπλισμό και τα θεραπευτικά πρωτόκολλα (τρόπος λειτουργίας, ρυθμίσεις, καθοδήγηση). Αποτελεί μια ελάχιστα επεμβατική θεραπεία και πραγματοποιείται με τοπική αναισθησία. Ενδείκνυται για λίθους στον ουρητήρα, λίθους νεφρού έως 2 cm και λίθους κάτω πόλου, ιδανικά <1 cm και σε ασθενείς με ευνοϊκά ανατομικά χαρακτηριστικά. Η καθοδήγηση πραγματοποιείται με ακτινοσκόπηση ή/και υπερηχογραφικό έλεγχο, ελαχιστοποιώντας έτσι την έκθεση στην ακτινοβολία. Θεωρείται ασφαλής παρέμβαση σε σύγκριση με την πιο επεμβατική ουρητηροσκόπηση και τη διαδερμική νεφρολιθοτριψία, παρά την πρόοδο στα lasers και τον εξοπλισμό που χρησιμοποιούνται σε αυτές τις τεχνικές. Συνοδεύεται από ελάχιστη έκθεση σε ιονίζουσα ακτινοβολία, τόσο για τους ασθενείς όσο και για το προσωπικό σε αντίθεση με τις άλλες ενδοουρολογικές επεμβάσεις.
Οι βασικοί παράγοντες που καθορίζουν το αποτέλεσμα της θεραπείας είναι:
- το μέγεθος του λίθου
- η θέση του λίθου
- η πυκνότητα του λίθου
- η απόσταση του λίθου από το δέρμα
Με τον καθορισμό αυτών των παραμέτρων πριν από τη θεραπεία, η επιτυχία της θεραπείας με εξωσωματική λιθοτριψία μπορεί να γίνει πιο προβλέψιμη.
- Το μέγεθος του λίθου είναι ένας κρίσιμος προγνωστικός παράγοντας της επιτυχούς θεραπείας με ESWL. Οι πέτρες μεγέθους <10 mm είναι συνήθως κατάλληλες για θεραπεία ESWL. Οι πέτρες που κυμαίνονται από 10 mm έως 20 mm μπορούν να αντιμετωπιστούν με προσεκτική εξέταση παραγόντων όπως η θέση, η πυκνότητα και η σύνθεση. Η ESWL δε συνιστάται γενικά για πέτρες μεγέθους >20 mm.
- Η πυκνότητα των λίθων, όπως μετράται σε HU (Hounsfield Unit) σε αξονική τομογραφία, είναι ένας χρήσιμος δείκτης της σχετικής πυκνότητας και της ανταπόκρισης του λίθου στη θεραπεία ESWL. Γενικά, οι πέτρες πυκνότητας 900 HU ή λιγότερο ευνοούν τον αποτελεσματικό κατακερματισμό, ενώ εκείνες που υπερβαίνουν τα 1000 HU τείνουν να αντιστέκονται στη θεραπεία με κρουστικά κύματα. Οι χαμηλότερες μετρήσεις πυκνότητας HU συσχετίζονται με υψηλότερα ποσοστά επιτυχίας στη θεραπεία ESWL.
- Η χημική σύνθεση της πέτρας παίζει κρίσιμο ρόλο στον καθορισμό του ποσοστού επιτυχίας της θεραπείας ESWL, καθώς ορισμένοι λίθοι παρουσιάζουν μεγαλύτερη αντίσταση στον κατακερματισμό, όπως ο βρουσίτης, η κυστίνη και το καθαρό μονοϋδρικό οξαλικό ασβέστιο.
- Η απόσταση του λίθου από το δέρμα (skin to stone distance, SSD) αποτελεί μια ακόμη παράμετρο για την επιτυχία της ESWL. Υπολογίζεται από την μέτρηση 3 αποστάσεων του δέρματος από τον λίθο στις 0, 45 και 90 μοίρες. Μια SSD υπερβαίνει τα 10cm σχετίζεται με υψηλότερο ποσοστό αποτυχίας στη θεραπεία με ESWL, ανεξάρτητα από άλλους παράγοντες.
- Ένας υψηλός δείκτης μάζας σώματος (BMI >30 kg/m2), ενδεικτικός σημαντικής παχυσαρκίας, συσχετίζεται με φτωχότερα αποτελέσματα από ESWL, λόγω του λιπώδους ιστού που εξασθενεί την ενέργεια των κρουστικών κυμάτων.
Η συνεδρία διαρκεί 20-45 λεπτά συνήθως αναλόγως του μεγέθους και της θέσης του λίθου και οι ασθενείς συνήθως είναι σε θέση να αποχωρήσουν άμεσα με οδηγίες για αναλγησία και επανέλεγχο. Οι επιπλοκές είναι σπάνιες και η αποτελεσματικότητα της μεθόδου πολύ ικανοποιητική για λίθους <2cm.
