Ορχεκτομή

Η ορχεκτομή είναι η χειρουργική επέμβαση που αποσκοπεί στην αφαίρεση του ενός ή και των δύο όρχεων.

Τα είδη της ορχεκτομής είναι τρία:

• η απλή ορχεκτοµή
• η υποκάψια ορχεκτοµή
• η ριζική ορχεκτομή

Στις μέρες µας ο όρος “ριζική ορχεκτομή” περιγράφει πλέον µόνο την υψηλή βουβωνική ορχεκτομή, χωρίς το σύστοιχο λεµφαδενικό καθαρισμό και χρησιμοποιείται ως θεραπεία εκλογής σε κακοήθεια όρχι.

Η υποκάψια ορχεκτομή χρησιμοποιείται ως ορμονικός χειρισμός, για να επιτύχουμε τιμές τεστοστερόνης αίματος σε επίπεδα ευνουχισμού, σε περιπτώσεις κακοήθειας του προστάτη αδένα.

Η απλή ορχεκτομή εκτελείται σε πληθώρα παθήσεων του όρχι, όπως συστροφή, ισχαιμία, ιστορικού κρυψορχίας και ορχικής ατροφίας, κακώσεις οσχέου.
Οι κυριότερες παθήσεις για τις οποίες η ορχεκτομή αποτελεί θεραπευτική επιλογή είναι:

• νεοπλάσματα όρχεων
• συστροφή όρχι
• κρυψορχία
• κακώσεις οσχέου
• επιδιδυμίτιδα/ορχίτιδα
• μεταστατικός καρκίνος προστάτη 

Νεοπλάσματα όρχεων

Ο καρκίνος του όρχι αποτελεί το 1-1,5% των ανδρικών νεοπλασιών και το 5% των ουρολογικών νεοπλασιών. Η εκτέλεση της ριζικής ορχεκτομής, η εισαγωγή χηµειοθεραπευτικών σχημάτων µε βάση την πλατίνα και η βελτίωση των απεικονιστικών μεθόδων σταδιοποίησης έχουν καταστήσει τον καρκίνο όρχι την πλέον θεραπεύσιμη μορφή ουρολογικού καρκίνου, µε εξαιρετικά ποσοστά ίασης.

Συστροφή όρχι

Αποτελεί τη συχνότερη οξεία ουρολογική πάθηση στα παιδιά και στους εφήβους. Η συστροφή του όρχι είναι μια επείγουσα κατάσταση που απαιτεί χειρουργική αντιμετώπιση. Οι πιο σημαντικοί παράγοντες για την επιβίωση του όρχι είναι η διάρκεια έναρξης των συμπτωμάτων και ο βαθμός συστροφής του όρχι.

Συνήθως εκτελείται επείγουσα χειρουργική αποκάλυψη του όρχι και ορχεοπηξία και στους δύο όρχεις. Σε περίπτωση που ο όρχις βρεθεί νεκρωμένος, τότε γίνεται ορχεκτομή.

Κρυψορχία

Είναι η κατάσταση κατά την οποία ο όρχις δεν ψηλαφάται στο όσχεο, αλλά βρίσκεται σε κάποιο σημείο της φυσιολογικής οδού καθόδου του από το νεφρό προς το σύστοιχο ηµιόσχεο. Η κρυψορχία διακρίνεται σε ετερόπλευρη και αµφοτερόπλευρη, σε βουβωνική και κοιλιακή ανάλογα µε την εντόπιση του όρχεως.

Υπάρχει στενή σχέση μεταξύ του έκτοπου όρχι και ανάπτυξης καρκίνου σε αυτόν. Όσο μακρύτερα είναι ο όρχις από το όσχεο και σε όσο μεγαλύτερη ηλικία υποβάλλεται ο ασθενής σε ορχεοπηξία, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου. Γενικά, η θεραπευτική αντιμετώπιση της κρυψορχίας είναι η έγκαιρη διάγνωση και η χειρουργική καθήλωση του όρχεος στο σύστοιχο ηµιόσχεο σε ηλικία 12-18 μηνών.

Κακώσεις οσχέου

Οι κακώσεις οσχέου μπορεί να είναι από απλές εκχυμώσεις και λύσεις της συνέχειας του δέρματος μέχρι απευθείας πλήξη του οσχέου. Διακρίνονται σε ανοικτές και κλειστές. Συνήθως απλές κακώσεις οσχέου, χωρίς ρήξη του όρχεος αντιμετωπίζονται συντηρητικά, μεγάλα όµως οσχεϊκά αιματώματα πρέπει να αντιμετωπίζονται χειρουργικά για τη συρραφή του όρχι και τον έλεγχο της αιμορραγίας. Σε ανοικτά τραύματα µε αποκάλυψη όρχι που έχει παρέλθει μεγάλο χρονικό διάστημα, όπως και σε μεγάλα αιματώματα που μπορούν να προκαλέσουν ατροφία του ορχικού παρεγχύματος λόγω πίεσης και ισχαιμίας, η ορχεκτομή κρίνεται επιβεβλημένη. 

Όγκοι επιδιδυμίδας, παραορχικών ιστών και σπερματικού τόνου

Οι πρωτοπαθείς όγκοι της επιδιδυμίδας είναι σπάνιοι και συνήθως καλοήθεις. Οι κακοήθεις είναι σπανιότατοι και η θεραπεία τους είναι η ριζική ορχεκτομή. Η ίδια θεραπευτική προσέγγιση ισχύει και για όγκους σπερματικού τόνο.

Μεταστατικός καρκίνος προστάτη

Είναι γνωστό ότι ο καρκίνος προστάτη είναι πολύ σπάνιος στους ευνούχους, γεγονός που αποδίδεται στην έλλειψη ανδρογόνων. Η τεστοστερόνη δρα στην προαγωγική φάση της καρκινογένεσης και η απόσυρση των ανδρογόνων προκαλεί μαζική απόπτωση καρκινικών κυττάρων. Ήδη από το 1941, µε τη θεμελιώδη εργασία τους οι Huggins και Hudges είχαν εκτιμήσει την επίδραση του χειρουργικού ευνουχισμού στην εξέλιξη του καρκίνου του προστάτη. Ο χειρουργικός ευνουχισμός έχει αντικατασταθεί πλέον από τον φαρμακευτικό ευνουχισμό στην αντιμετώπιση του καρκίνου του προστάτη.

Ο φαρμακευτικός ευνουχισμός χρησιμοποιείται ως θεραπευτική αντιμετώπιση σε περιπτώσεις κακοήθειας του προστάτη αδένα και εντάσσεται στην ορμονική θεραπεία της νόσου. Επιτυγχάνεται µε τη χορήγηση οιστρογόνων, GnRH αγωνιστών, GnRH ανταγωνιστών, αντιανδρογόνων, κ.ά.

Οι κυριότερες παρενέργειες του φαρμακευτικού ευνουχισμού είναι:

• απώλεια libido
• μυϊκή αδυναμία
• απώλεια οστικής πυκνότητας
• εξάψεις
• αδυναμία συγκέντρωσης
• γυναικομαστία
• περιφερικά οιδήματα,
• θροµβοεµβολικά επεισόδια

Επιπλοκές ορχεκτοµής

Οι επιπλοκές της ορχεκτοµής διακρίνονται σε άμεσες και απώτερες.

Οι κυριότερες άμεσες επιπλοκές είναι η αιμορραγία και η μετεγχειρητική εμφάνιση αιματώματος. Στις άμεσες επιπλοκές εντάσσονται, επίσης, η διαπύηση και η διάσπαση του τραύματος, είναι όμως σπάνιες, εφόσον τηρούνται οι κανόνες ασηψίας και επιμελούς αιμόστασης.

Οι κυριότερες απώτερες επιπλοκές της αµφοτερόπλευρης ορχεκτοµής, είτε πραγµατοποιηθεί χειρουργικά είτε φαρµακευτικά, είναι η απώλεια libido, η ανικανότητα, η μυϊκή αδυναμία και απώλεια οστικής μάζας, η εμφάνιση εξάψεων, η αδυναμία συγκέντρωσης και η ψυχολογική επιβάρυνση του ασθενούς.