Ο ανδρικός υπογοναδισμός αποτελεί ένα κλινικό σύνδρομο που οφείλεται σε ανεπάρκεια ανδρογόνων και μπορεί να επιδρά αρνητικά σε πολλές οργανικές λειτουργίες, αλλά και στην ποιότητα ζωής του πάσχοντος. Η επίπτωση της ανεπάρκειας των ανδρογόνων αυξάνεται σταδιακά με την ηλικία. Σε άνδρες μέσης ηλικίας η συχνότητα είναι 6%. Ο υπογοναδισμός είναι πιο συχνός σε μεγαλύτερους ηλικιακά άνδρες, σε άνδρες παχύσαρκους, άνδρες με συννοσηρότητες και σε αυτούς με κακή γενική κατάσταση υγείας.
Υπογοναδισμός είναι η κατάσταση, κατά την οποία ο οργανισμός δεν παράγει την ποσότητα της τεστοστερόνης που χρειάζεται. Η τεστοστερόνη είναι η βασική αντρική ορμόνη, η οποία παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη των φυλετικών χαρακτηριστικών του άντρα. Ο υπογοναδισμός μπορεί να υπάρχει κατά τη γέννηση ή να αναπτυχθεί αργότερα σε κάποια φάση της ζωής.
Σημεία και συμπτώματα που υποδηλώνουν υπογοναδισμό προεφηβικής εμφάνισης
- Μικροί όρχεις
- Κρυψορχία
- Γυναικομαστία
- Λεπτή φωνή
- Μη σύγκλειση των επιφύσεων
- Αύξηση ύψους κατά την ενήλικη ζωή
- Ευνουχοειδή χαρακτηριστικά
- Αραιή τριχοφυΐα προσώπου και σώματος
- Στειρότητα
- Μειωμένη οστική μάζα
- Σαρκοπενία
- Μειωμένη σεξουαλική επιθυμία και δραστηριότητα
Σημεία και συμπτώματα που σχετίζονται με υπογοναδισμό ενήλικης εμφάνισης
- Απώλεια ερωτικής επιθυμίας
- Στυτική δυσλειτουργία
- Σπανιότερες και αδύναμες πρωινές στύσεις
- Αυξημένο σωματικό βάρος ή παχυσαρκία
- Σαρκοπενία
- Μειωμένη οστική μάζα
- Καταθλιπτικές σκέψεις
- Αίσθημα κόπωσης
- Απώλεια σωματικού τριχώματος
- Εξάψεις
- Απώλεια ενεργητικότητας και δύναμης
Αιτιολογία και κατάταξη
Ο ανδρικός υπογοναδισμός μπορεί να ταξινομηθεί ανάλογα με την εντόπιση της διαταραχής που τον προκαλεί:
- Στους όρχεις (πρωτοπαθής υπογοναδισμός)
- Στον υποθάλαμο και την υπόφυση (δευτεροπαθής υπογοναδισμός)
- Στον υποθάλαμο/την υπόφυση και τους όρχεις (υπογοναδισμός σε ενήλικους άνδρες)
- Στα όργανα στόχο των ανδρογόνων (μη ευαισθησία/αντίσταση στα ανδρογόνα)
Πώς γίνεται η διάγνωση του υπογοναδισμού;
Ανδρικός υπογοναδισμός, Τεστοστερόνη
Αρχικά, ο ουρολόγος θα πάρει ένα λεπτομερές ιστορικό και θα προχωρήσει στην κλινική εξέταση. Παθολογικά ευρήματα από μέγεθος τον όρχεων, τη μυϊκή μάζα, την τριχοφυΐα θα θέσουν την υποψία υπογοναδισμού. Η διάγνωση θα επιβεβαιωθεί με κάποιες ειδικές εξετάσεις στις οποίες περιλαμβάνονται:
- Ορμονικές αιματολογικές εξετάσεις
- Σπερμοδιάγραμμα
- Ακτινολογικός έλεγχος της υπόφυσης
- Έλεγχος για χρωμοσωμικές ανωμαλίες
- Βιοψία όρχεων
Ποια είναι η θεραπεία του υπογοναδισμού;
Η θεραπεία εξαρτάται από τα αιτία του υπογοναδισμού και από το αν υπάρχει ζήτημα με τη γονιμότητα.
Ορμονική υποκατάσταση
Αν υπάρχει πρόβλημα με την παραγωγή της τεστοστερόνης από βλάβη των όρχεων, θα χορηγηθεί θεραπεία υποκατάστασης με τεστοστερόνη.
Ενδείξεις για θεραπεία υποκατάστασης τεστοστερόνης
- Καθυστερημένη ήβη (ιδιοπαθής, σύνδρομο Kallmann)
- Σύνδρομο Klinefelter με υπογοναδισμό
- Σεξουαλική δυσλειτουργία σε συνδυασμό με χαμηλή Τεστοστερόνη
- Υπογοναδισμός με χαμηλή οστική μάζα
- Ενήλικοι άνδρες με χαμηλή τεστοστερόνη και επίμονα και κατά προτίμηση πολλαπλά σημεία και συμπτώματα υπογοναδισμού, μετά από ανεπιτυχή αντιμετώπιση της παχυσαρκίας και άλλων συνοδών παθήσεων
- Υποϋποφυσισμός
- Διαβήτης τύπου 2 με συνοδό υπογοναδισμό
Αντενδείξεις για τη θεραπεία υποκατάστασης τεστοστερόνης
- Καρκίνος προστάτη
- PSA > 4 ng/ml
- Ανδρικός καρκίνος μαστού
- Σοβαρές υπνικές άπνοιες
- Ανδρική υπογονιμότητα – επιθυμία τεκνοποίησης
- Αιματοκρίτης > 54%
- Σοβαρού βαθμού συμπτώματα από το κατώτερο ουροποιητικό λόγω καλοήθους υπερπλασίας προστάτη
- Σοβαρή Καρδιακή ανεπάρκεια / York Heart Association Class IV
- Μη ελεγχόμενη καρδιαγγειακή νόσος
Ανδρικός υπογοναδισμός, θεραπεία υποκατάστασης με τεστοστερόνη
