Στην ογκολογία υπάρχουν συστήματα ταξινόμησης για την αξιολόγηση της σοβαρότητας και της εξέλιξης των καρκινικών παθήσεων, τα οποία βοηθούν στην εκτίμηση της νόσου. Η προτυποποιημένη διαδικασία έκφρασης της διαφοροποίησης καρκινικών κυττάρων καλείται ταξινόμηση (grading) και της έκτασης εξάπλωσης του καρκίνου καλείται σταδιοποίηση (staging).
Ο κοινός τρόπος αξιολόγησης του καρκίνου προσφέρει μια παγκόσμια κοινή γλώσσα επικοινωνίας μεταξύ των λειτουργών υγείας.
Στόχος είναι η καλύτερη θεραπευτική επιλογή που θα ακολουθηθεί, η πιο ακριβής αρχική πρόγνωση, η παρακολούθηση της αποτελεσματικότητας της θεραπείας και η συλλογή πληροφοριών για μελλοντική επεξεργασία από ειδικούς .
Σταδιοποίηση όγκου (Staging)
Η σταδιοποίηση περιλαμβάνει το σύνολο των διαγνωστικών τεχνικών με τις οποίες εκτιμώνται τόσο η τοπική επέκταση του νεοπλάσματος όσο και η συστηματική διασπορά του. Σήμερα χρησιμοποιούνται διάφορες διαγνωστικές μέθοδοι για τον προσδιορισμό του σταδίου της νόσου:
- κλινική εξέταση
- εργαστηριακές εξετάσεις
- απεικονιστικές εξετάσεις (ακτινογραφία, υπερηχογράφημα, αξονική τομογραφία, μαγνητική τομογραφία, PET, σπινθηρογράφημα)
- ιστολογική εξέταση (βιοψία)
- μοριακές εξετάσεις
Ταξινόμηση και σταδιοποίηση νεοπλασμάτων, TNM
Η πιο κοινή ταξινόμηση των κακοήθων όγκων είναι η ταξινόμηση TNM. Το σύστημα TNM, που αναπτύχθηκε από τον Γάλλο Pierre Denoix μεταξύ 1943-1952, συνεχίστηκε από τη Διεθνή Ένωση κατά του Καρκίνου (Union Internationale Contre le Cancer, UICC) το 1950 και πλέον έχει καθιερωθεί σε πολλές χώρες.
Το ΤΝΜ σύστημα σταδιοποίησης του καρκίνου ταξινομεί τη νόσο με βάση:
- τα χαρακτηριστικά του πρωτοπαθούς όγκου
Τ – primary tumor, πρωτοπαθής όγκος - τη παρουσία ή απουσία προσβεβλημένων λεμφαδένων
N – regional lymph nodes, επιχώριοι λεμφαδένες - τη παρουσία ή απουσία μεταστάσεων
M – distant metastases, απομακρυσμένες μεταστάσεις
Kλινική σταδιοποίηση (cTNM, c stage)
Η κλινική σταδιοποίηση (cTNM, c stage) βασίζεται σε όλες τις πληροφορίες οι οποίες συλλέγονται πριν από τη λήψη της απόφασης για την επιλογή της θεραπείας.
Παθολογοανατομική σταδιοποίηση (pTNM, p stage)
Η παθολογοανατομική σταδιοποίηση (pTNM, pStage) βασίζεται σε πληροφορίες οι οποίες προέρχονται από την παθολογοανατομική εξέταση των ιστών που αφαιρέθηκαν από τον ασθενή κατά τη χειρουργική επέμβαση.
Ταξινόμηση όγκου (Grading)
Εκτός από τη σταδιοποίηση, κάθε όγκος χαρακτηρίζεται και από ένα βαθμό διαφοροποίησης (tumor grade). Ο βαθμός διαφοροποίησης περιγράφει το ποσοστό ομοιότητας των κυττάρων του όγκου με τα κύτταρα του ιστού απ’ όπου έχουν προέλθει. Στους καλά διαφοροποιημένους όγκους, ο όγκος μοιάζει αρκετά με το φυσιολογικό ιστό. Αντίθετα στους φτωχά διαφοροποιημένους όγκους, ο όγκος μοιάζει λιγότερο με φυσιολογικό ιστό.
Σε γενικές γραμμές, η χαμηλή διαφοροποίηση έχει συσχετισθεί με κακή πρόγνωση.
Ταξινόμηση και σταδιοποίηση νεοπλασμάτων, grading
Το grade έχει πολύ μεγάλη σημασία, αφού σχετίζεται τόσο με τη συχνότητα εξέλιξης της νόσου, όσο και με την πρόγνωση και επιβίωση του ασθενή. Υπάρχουν όγκοι χαμηλής επιθετικότητας (low grade) με πολύ καλή πρόγνωση, υπάρχουν όμως και πολύ επιθετικοί όγκοι (high grade), υψηλής κακοήθειας που συχνά υποτροπιάζουν ή εξελίσσονται.
Έχοντας ο ουρολόγος όλες τις πληροφορίες που χρειάζεται στη διάθεσή του, μπορεί να ενημερώσει πλήρως τον ασθενή για τη νόσο (εντόπιση, επιθετικότητα, επέκταση) και να του προτείνει θεραπευτικές επιλογές.
