Νεφροί

Τα κύρια όργανα του ουροποιητικού συστήματος είναι οι νεφροί, ένας αριστερός κι ένας δεξιός. Έχουν σχήμα φασολιού και βρίσκονται στα πλάγια της σπονδυλικής στήλης, κάτω από το διάφραγμα. Έχουν μήκος 11-12 cm, πλάτος 6-7 cm και πάχος 3-4 cm. Tο βάρος τους είναι περίπου 150 γρ.

O δεξιός νεφρός βρίσκεται λίγο χαμηλότερα από τον αριστερό, γιατί πιέζεται από το ήπαρ. Στον κάθε νεφρό διακρίνουμε μια πρόσθια και μια οπίσθια επιφάνεια που είναι υπόκυρτες, ένα έξω χείλος που είναι κυρτό και ένα έσω που είναι κοίλο, έναν άνω κι έναν κάτω πόλο. Στον άνω πόλο του κάθε νεφρού βρίσκεται το σύστοιχο επινεφρίδιο.

Οι νεφροί είναι ισχυρά χημικά εργοστάσια με ποικίλες λειτουργίες:

• Φιλτράρουν το αίμα και το απαλλάσσουν από τοξίνες και ουσίες τις οποίες αποβάλλουν μέσω των ούρων.

• Ρυθμίζουν την ισορροπία των υγρών, του άλατος και των ηλεκτρολυτών.

• Παράγουν ορμόνες που καθορίζουν την αρτηριακή πίεση, την παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων του αίματος και το μεταβολισμό του ασβεστίου των οστών.

Ανατομική και λειτουργική μονάδα του νεφρού θεωρείται ο νεφρώνας.

Οι νεφροί αν και αποτελούν το 0.5% της συνολικής σωματικής μάζας, δέχονται το 20% της καρδιακής παροχής, έχουν δηλαδή 40 φορές μεγαλύτερη αιμάτωση από τη μέση αιμάτωση των λοιπών οργάνων του ανθρώπου.

Ο νεφρός ρυθμίζει τον όγκο αλλά και τη χημική σύσταση των υγρών του οργανισμού µέσω μιας σύνθετης διαδικασίας, η οποία περιλαμβάνει τη διήθηση, την ενεργητική απορρόφηση, την παθητική απορρόφηση και την έκκριση. Στο σπείραμα γίνεται η διήθηση, δηλαδή σχηματίζεται ένα υπερδιήθημα του πλάσματος του αίματος. Συνολικά το αίμα που ρέει και στους δύο νεφρούς ενός ενήλικα φτάνει το 1.2 λίτρο το λεπτό. Συνεπώς, το σύνολο του αίματος του ανθρώπινου οργανισμού περνά από τους νεφρούς κάθε 4-5 λεπτά. Οι δύο νεφροί παράγουν περίπου 125ml διηθήματος ανά λεπτό. Τα 124ml επαναρροφώνται και µόνο 1ml απελευθερώνεται στους κάλυκες σαν ούρα. Στο 24ωρο σχηματίζονται περίπου 1500ml ούρων.

Αιμάτωση των νεφρών

Η αιμάτωση κάθε νεφρού συνήθως επιτελείται από μία κύρια νεφρική αρτηρία η οποία προέρχεται από την κοιλιακή αορτή. Δεν είναι σπάνιες βέβαια ανατομικές παραλλαγές, όπου υπάρχουν περισσότερες από μία κύριες νεφρικές αρτηρίες. Η κύρια νεφρική αρτηρία χωρίζεται σε πρόσθιο και οπίσθιο κλάδο ενώ ο πρόσθιος κλάδος χωρίζεται σε τμηματικές αρτηρίες. Όλες οι προαναφερθείσες αρτηρίες είναι τελικές, δεν αναστομώνονται δηλαδή μεταξύ τους, και η απόφραξή τους οδηγεί σε ισχαιμική νέκρωση του αντίστοιχου νεφρικού ιστού.

Σε αντίθεση με τις αρτηρίες οι νεφρικές φλέβες αναστομώνονται σε σημαντικό βαθμό μεταξύ τους. Επίσης ο νεφρικός φλοιός αποχετεύεται από φλέβες που οδεύουν υποκάψια. Συνήθως υπάρχει μία κύρια νεφρική φλέβα που εκβάλλει στην κάτω κοίλη φλέβα, αν και δεν είναι σπάνιες ανατομικές παραλλαγές. Η απόφραξη της νεφρικής φλέβας σπάνια απειλεί τη βιωσιμότητα του νεφρικού παρεγχύματος, λόγω δημιουργίας παράπλευρων δρόμων αποχέτευσης.