Παχυσαρκία και καρκίνος του προστάτη

Παχυσαρκία είναι η κλινική κατάσταση που προκαλείται από υπερβολική συσσώρευση λίπους στο σώμα και είναι πιθανό να επιφέρει αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία. Προσδιορίζεται από το δείκτη μάζας- σώματος (BMI, Body Mass Index).
Υπέρβαρος ορίζεται ο ασθενής του οποίου ο δείκτης μάζας σώματος (BMI, body mass index) είναι 25-29kg/m² και παχύσαρκος εκείνος του οποίου το BMI είναι μεγαλύτερο από 30 kg/m²

Το πρόβλημα έχει λάβει διαστάσεις επιδημίας. Πάνω από 4 εκατομμύρια ανθρώπους να πεθαίνουν κάθε χρόνο ως αποτέλεσμα του υπερβολικού βάρους, σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ. Η παχυσαρκία λαμβάνει ολοένα και μεγαλύτερες διαστάσεις, μιας και το περιβάλλον στο οποίο ζούμε καθιστά δύσκολο για πολλούς ανθρώπους να τρώνε υγιεινά και να κάνουν αρκετή σωματική δραστηριότητα.

Το υπερβολικό σωματικό βάρος σχετίζεται με διάφορες ασθένειες, όπως καρδιοαγγειακές παθήσεις, διαβήτη τύπου 2, υπνική άπνοια, ορισμένα είδη καρκίνου, οστεοαρθρίτιδα και άσθμα.

Η παχυσαρκία αυξάνει επίσης τον κίνδυνο παρουσίασης πολλών σωματικών και ψυχικών παθήσεων. Τα συνοδά αυτά νοσήματα (συννοσηρότητες) εκδηλώνονται συνήθως μέσω του μεταβολικού συνδρόμου, ενός συνδυασμού προβλημάτων υγείας που συμπεριλαμβάνουν:

• τον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2
• την υψηλή αρτηριακή πίεση
• τις υψηλές τιμές χοληστερόλης στο αίμα
• τα υψηλά επίπεδα τριγλυκεριδίων

Η παχυσαρκία είναι μια από τις κύριες αποτρέψιμες αιτίες θανάτου παγκοσμίως. Κατά μέσο όρο η παχυσαρκία μειώνει το προσδόκιμο χρόνο ζωής, κατά 6 με 7 χρόνια. ΔΜΣ 30-35 μειώνει το προσδόκιμο ζωής κατά δυο με τέσσερα έτη, ενώ η σοβαρή παχυσαρκία μειώνει το προσδόκιμο ζωής κατά 10 έτη.

Οι Έλληνες ήταν οι πρώτοι που αναγνώρισαν την παχυσαρκία ως ιατρική διαταραχή. Ο Ιπποκράτης έγραψε ότι “η παχυσαρκία δεν είναι απλά μια ασθένεια, αλλά είναι ο προάγγελος άλλων”.

Ο επιπολασμός της παχυσαρκίας είναι υψηλότερος μεταξύ των ατόμων με καρκίνο σε σύγκριση με τον γενικό πληθυσμό. Πάνω από το 30% των θανάτων που σχετίζονται με τον καρκίνο να αποδίδονται στην παχυσαρκία. Η παχυσαρκία αποτελεί επίσης παράγοντα κινδύνου για την ανάπτυξη 13 διαφορετικών τύπων καρκίνο.

Η παχυσαρκία είναι πιθανό να ξεπεράσει τον καπνό ως κύριο παράγοντα κινδύνου που μπορεί να προληφθεί.

Με βελτιώσεις στη διάγνωση και τις θεραπείες, τα άτομα με καρκίνο ζουν περισσότερο, ωστόσο, οι οξείες και μακροπρόθεσμες παρενέργειες μπορεί να βλάψουν σημαντικά την ποιότητα ζωής.
Κατά συνέπεια, η παχυσαρκία γίνεται όλο και πιο σημαντική σε όλη την πορεία του καρκίνου. Φαίνεται να επηρεάζει την αποτελεσματικότητα της θεραπείας, την εξέλιξη του καρκίνου, την ανάπτυξη συννοσηρότητας και την επιβίωση, ιδιαίτερα σε άτομα με καρκίνο του παχέος εντέρου, του μαστού και του προστάτη.

Η πρόοδος στη θεραπεία για τον καρκίνο του προστάτη στις δυτικές χώρες έχει οδηγήσει σε βελτιωμένα ποσοστά επιβίωσης ασθενών ελεύθερων νόσου. Η θεραπεία στέρησης ανδρογόνων, η ακτινοθεραπεία, η χημειοθεραπεία και η χειρουργική επέμβαση είναι οι τρέχουσες κύριες θεραπευτικές επιλογές. Ωστόσο, οι παρενέργειες από τη θεραπεία του καρκίνου του προστάτη μπορεί να δυσχεράνουν την ποιότητα ζωής των ασθενών. Η κλινική εστίαση έχει στραφεί στη διαχείριση ή τη μείωση των παρενεργειών που σχετίζονται με τη θεραπεία. Σε αυτό το πλαίσιο, έχει ιδιαίτερη σημασία ο ρόλος της σωστής διατροφής και της άσκησης.

Οι υπέρβαροι και παχύσαρκοι άνδρες με καρκίνο του προστάτη διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο:

• υποτροπής της νόσου
• επιδείνωσης
• ανεπιθύμητων παρενεργειών της θεραπείας
• μεταστατικής νόσου.

Επιπλέον, έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης συννοσηροτήτων, που σχετίζονται με την παχυσαρκία και υψηλότερη θνησιμότητα σε σύγκριση με τους άνδρες φυσιολογικού βάρους.

Η σχέση της παχυσαρκίας με τη χειρότερη έκβαση του καρκίνου του προστάτη δεν έχει διευκρινιστεί πλήρως. Το αυξημένο φλεγμονώδες περιβάλλον και οι μεταβολικές ανωμαλίες που σχετίζονται με το παραπάνω βάρος είναι οι πιο πιθανοί εμπλεκόμενοι μηχανισμοί. Η παχυσαρκία μπορεί επίσης να οδηγήσει στην ανάπτυξη συννοσηροτήτων όπως οι καρδιαγγειακές παθήσεις και ο σακχαρώδης διαβήτης και να επηρεάσει την κοινωνική ζωή, την ψυχολογική κατάσταση και την ποιότητα ζωής.

Οι στρατηγικές απώλειας βάρους χρησιμοποιούν προγράμματα άσκησης και διατροφής. Μπορεί να επιβραδύνουν την εξέλιξη του καρκίνου του προστάτη και να βελτιώσουν την πρόγνωση του ασθενούς. Οι πολυτροπικές παρεμβάσεις που ενσωματώνουν διάφορους παράγοντες (π.χ. δίαιτες με χαμηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένα λιπαρά, φυτικές δίαιτες ολικής άλεσης με άσκηση και μείωση του stress) φαίνεται να έχουν το πιο σημαντικό κλινικά όφελος για ασθενείς με καρκίνο του προστάτη.

Η επίτευξη ενός υγιούς βάρους επιτυγχάνεται με:

• Μείωση της ενεργειακής πρόσληψης σε περίπτωση υπερβάλλοντος σωματικού βάρους και περιορισμό κατανάλωσης των υπερθερμιδικών ποτών/ τροφών
• Επαρκή κατανάλωση πρωτεΐνης (πχ. πουλερικά, ψάρι, ημιάπαχα γαλακτοκομικά κλπ.)
• Αύξηση της πρόσληψης φρούτων, λαχανικών και τροφίμων ολικής άλεσης
• Μείωση της πρόσληψης κορεσμένου λίπους (π.χ. κόκκινο κρέας, πλήρη γαλακτοκομικά)
• Φυσική δραστηριότητα τουλάχιστον 150 λεπτών/εβδομάδα

Αρκετές μελέτες υποστηρίζουν ότι η σωματική δραστηριότητα μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο υποτροπής του καρκίνου του προστάτη, να βελτιώσει την ειδική για τον καρκίνο και τη συνολική επιβίωση, να επιταχύνει την ανάρρωση από τις άμεσες παρενέργειες της θεραπείας και να αποτρέψει τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις.