Ανάστροφο ουροθηλιακό θήλωμα (Inverted Urothelial Papilloma, IUP)

Ανάστροφο ουροθηλιακό θήλωμα (Inverted Urothelial Papilloma, IUP)

Το ανάστροφο θήλωμα είναι ένας καλοήθης ουροθηλιακός όγκος, που παρουσιάζει ένα ανάστροφο πρότυπο ανάπτυξης. Αντιπροσωπεύει περίπου το 1-2% των ουροθηλιακών νεοπλασμάτων. Περιγράφηκε για πρώτη φορά το 1927 από τον Paschkis ως «πολυποειδές αδένωμα» και στη συνέχεια έλαβε το σημερινό όνομα το 1963 από τους Potts και Hirst.

Συνήθως ανιχνεύεται τυχαία κατά την κυστεοσκοπική αξιολόγηση άλλων παθήσεων π.χ. ΚΥΠ, αιματουρία, καρκίνος του προστάτη κ.ά. Τα κλινικά και ενδοσκοπικά χαρακτηριστικά του δεν είναι συγκεκριμένα και η οριστική διάγνωση βασίζεται στην ιστοπαθολογική εξέταση.

Οι περισσότεροι ασθενείς βρίσκονται στην πέμπτη ή έκτη δεκαετία της ζωής τους. Επηρεάζει τους άνδρες πιο συχνά από τις γυναίκες, με αναλογία 6 προς 1. Υπάρχει υψηλότερος επιπολασμός ουροθηλιακών νεοπλασμάτων μεταξύ των καπνιστών. Το ανάστροφο ουροθηλιακό θήλωμα δεν έχει μεταλλάξεις p53, αν και μπορεί να υπάρχει υπερέκφραση του p53. Πιστεύεται γενικά ότι το IUP δεν έχει κακόηθες ή μεταστατικό δυναμικό.

Στην ιστολογική εξέταση περιγράφεται ως βλάβη που καλύπτεται από υγιές επίπεδο ουροθήλιο και χαρακτηρίζεται από ανεστραμμένο πρότυπο ανάπτυξης. Αποτελείται από νησίδες ή φωλέες ουροθηλιακών κυττάρων που διεισδύουν εκτεταμένα από το επιφανειακό ουροθήλιο στο υποκείμενο χόριο, χωρίς να εκτείνονται μέχρι την υποκείμενη μυική στιβάδα. Τα κύτταρα της βλάβης είναι φυσιολογικά ουροθηλιακά κύτταρα χωρίς ατυπία ή με ελάχιστη ατυπία. Η επιφάνεια της βλάβης είναι λεία και καλύπτεται από φυσιολογικό ουροθήλιο. Μερικές φορές μπορεί να παρατηρηθεί πλακώδης μετάπλαση και ψευδοαδενική ή αδενική διαφοροποίηση.

Αιτιολογία

Η αιτιολογία του ανάστροφου ουροθηλιακού θηλώματος παραμένει άγνωστη. Ωστόσο, αρκετές μελέτες τονίζουν τη σημασία των χρόνιων φλεγμονωδών καταστάσεων. Μερικοί συγγραφείς πρότειναν ότι το IUP προκύπτει από αντίδραση σε φλεγμονή, χρόνια λοίμωξη, κάπνισμα, απόφραξη ή έκθεση σε καρκινογόνες ουσίες. Άλλοι συγγραφείς υποστηρίζουν ότι η ανάπτυξη του συμβαίνει από την υπερπλασία των φωλέων του von Brunn και αντιπροσωπεύει είτε μια αναγεννητική είτε μια αντιδραστική διαδικασία.

Αν και τα ανάστροφα θηλώματα μπορούν να εμφανιστούν σε όλο το ουροποιητικό σύστημα, περίπου το 90% των βλαβών εμφανίζονται στην ουροδόχο κύστη, συνηθέστερα στον αυχένα και το τρίγωνο. Αυτές οι βλάβες είναι συνήθως μικρές (<5 cm).

Η ανώδυνη μακροσκοπική αιματουρία είναι το πιο κοινό σύμπτωμα και παρουσιάζεται σε ποσοστό έως και 64% των ασθενών. Οι ασθενείς μπορεί επίσης να έχουν μικροσκοπική αιματουρία (6,8–15%), δυσουρία (8%) ή άλλα ερεθιστικά συμπτώματα του κατώτερου ουροποιητικού συστήματος (20%). Ο πόνος στα πλευρά ή στη μέση είναι πιο συχνός σε βλάβες του ανώτερου ουροποιητικού, που μπορεί να προκαλέσουν απόφραξη του ουρητήρα. Αναφέρεται ότι το 24% των ασθενών έχουν περισσότερα από ένα συμπτώματα και ορισμένοι ασθενείς είναι ασυμπτωματικοί.

Πρόγνωση

Αναφορικά με τη συμπεριφορά του, το ανάστροφο θήλωμα είναι γενικά καλοήθης όγκος. Ακόμα και στις περιπτώσεις που ανευρίσκεται ατυπία, δεν υπάρχει αυξημένος κυτταρικός πολλαπλασιασμός σε σχέση με τα ανάστροφα θηλώματα χωρίς ατυπία και δεν υπάρχει συσχέτιση με τα ουροθηλιακά καρκινώματα.

Το ποσοστό υποτροπής της νόσου είναι χαμηλό (<5%). Η ατελής εκτομή του όγκου συμβάλλει στο υψηλό ποσοστό υποτροπής.

Με βάση ορισμένες πρόσφατες μελέτες, το ανάστροφο ουροθηλιακό θήλωμα της ουροδόχου κύστης θα μπορούσε να αποτελέσει παράγοντα κινδύνου για μεταβατικό καρκίνωμα του ουροποιητικού συστήματος. Είναι κλινικά συνετό να αποκλειστεί ο καρκίνος του ουροθηλίου όταν διαγνωστεί ανεστραμμένο ουροθηλιακό θήλωμα της ουροδόχου κύστης και να σχεδιαστεί μια προσεκτική πορεία για παρακολούθηση. Αναφέρεται ότι από 2,5-10% των ασθενών με IUP θα αναπτύξουν ουροθηλιακό καρκίνωμα τους επόμενους 9-96 μήνες.

Εκεί που απαιτείται προσεκτική διαφορική διάγνωση είναι μεταξύ του ανάστροφου θηλώματος και του ουροθηλιακού καρκινώματος με ανάστροφο πρότυπο ανάπτυξης. Στις περιπτώσεις αυτές, πέρα από τα μορφολογικά χαρακτηριστικά, σημαντικό ρόλο παίζει η ανοσοϊστοχημεία (χρώσεις για Ki-67, p53 και CK-20 που είναι αρνητικές στο ανάστροφο θήλωμα και θετικές στο ουροθηλιακό καρκίνωμα).