Αναισθησία - Περιεγχειρητική Ιατρική

Σύμφωνα με τον αυτοπροσδιορισμό της Ελληνικής Αναισθησιολογικής Εταιρείας ο αναισθησιολόγος είναι o γιατρός που είναι υπεύθυνος για την περιεγχειρητική φροντίδα κάθε ασθενούς που υποβάλλεται σε οποιαδήποτε χειρουργική επέμβαση και αναισθησία.

Η Αναισθησιολογία είναι μια ιατρική ειδικότητα που απαιτεί πέντε χρόνια ειδίκευσης. Ο αναισθησιολόγος μετά τα έξι χρόνια σπουδών στην Ιατρική σχολή, ειδικεύεται για πέντε χρόνια στην αναισθησιολογία, η οποία περιλαμβάνει πρακτική και θεωρητική εκπαίδευση τόσο στην αναισθησιολογία όσο και σε άμεσα σχετιζόμενες ειδικότητες όπως η καρδιολογία, η πνευμονολογία, η εντατική θεραπεία, η επείγουσα ιατρική, η αντιμετώπιση του πόνου και άλλες.

Ο αναισθησιολόγος είναι υπεύθυνος για την εκτίμηση της γενικής κατάστασης της υγείας του ασθενούς, η οποία γίνεται πριν τη χειρουργική επέμβαση. Κατά τη διάρκεια της προεγχειρητικής εκτίμησης ο αναισθησιολόγος ενημερώνεται για όλες τις προϋπάρχουσες παθήσεις, μελετά το ιστορικό, εξετάζει τον ασθενή, συνεκτιμά την κατάσταση του ασθενούς και την επίδραση της χειρουργικής επέμβασης σε αυτήν. Επίσης, εξετάζει τις εργαστηριακές εξετάσεις και ανάλογα με την περίπτωση ζητάει επιπρόσθετες εξετάσεις και σε συνεργασία με γιατρούς άλλων ειδικοτήτων, όπως καρδιολόγων, πνευμονολόγων προετοιμάζει τον ασθενή, έτσι ώστε να αποκτήσει το καλύτερο δυνατόν επίπεδο υγείας.

Τέλος, ο αναισθησιολόγος οφείλει μετά από όλα αυτά να ενημερώσει τον ασθενή και τους οικείους του σχετικά με τους κινδύνους και τις επιπλοκές που μπορεί να προκύψουν από την χειρουργική επέμβαση και την αναισθησία στην οποία θα υποβληθεί και αποφασίζει σε συνεργασία με τον ασθενή και το χειρουργό για το είδος της αναισθησίας που θα χορηγηθεί τελικά στον ασθενή και για όλες τις πιθανές παρεμβάσεις που τυχόν θα χρειασθούν να γίνουν π.χ. μετάγγιση αίματος, νοσηλεία στην ΜΕΘ μετά το πέρας της επέμβασης.

Κατά τη διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης, ο αναισθησιολόγος είναι αυτός που βρίσκεται συνεχώς δίπλα στον ασθενή, παρακολουθεί και υποστηρίζει τις ζωτικές λειτουργίες του, όπως την καρδιακή λειτουργία, την αναπνοή, την οξυγόνωση, τη θερμοκρασία και όπου χρειάζεται παρεμβαίνει χορηγώντας υγρά, αίμα και παράγωγά του, φάρμακα με σκοπό να προστατεύσει όλα τα ζωτικά του όργανα. Επίσης, ο αναισθησιολόγος είναι υπεύθυνος αφενός για την χορήγηση επαρκούς αναισθησίας/ύπνωσης στον ασθενή και επαρκούς αναλγησίας, αλλά και ασφαλών χειρουργικών συνθηκών στον χειρουργό κατά τη διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης.

Ο αναισθησιολόγος, παρόλο που αυτό δε γίνεται αντιληπτό από τον ασθενή που κοιμάται, είναι συνεχώς δίπλα του και είναι υπεύθυνος για την ασφάλεια του.

Μετά το χειρουργείο, ο ασθενής μεταφέρεται στην αίθουσα ανάνηψης, όπου συνεχίζεται η παρακολούθηση και σταθεροποίηση των ζωτικών λειτουργιών. Ο αναισθησιολόγος είναι επίσης υπεύθυνος για την ομαλή αφύπνιση του ασθενούς και την πρόληψη κάθε επιπλοκής λόγω της χειρουργικής επέμβασης, ενώ εξασφαλίζει την αναλγησία του (να μην αισθάνεται πόνο). Μετά την ασφαλή έξοδο του ασθενούς από την αίθουσα ανάνηψης ενημερώνει τον χειρουργό για όλες τις παρεμβάσεις που έγιναν διεγχειρητικά και δίνει οδηγίες για την μετεγχειρητική αντιμετώπιση του πόνου αλλά και για την αποφυγή μετεγχειρητικών αναπνευστικών και καρδιολογικών επιπλοκών.

Τις επόμενες ημέρες ο αναισθησιολόγος επισκέπτεται τους ασθενείς που χειρουργήθηκαν και συνεργάζεται με τους θεράποντες ιατρούς για την διασφάλιση μιας ομαλής μετεγχειρητικής πορείας.

Πόσα είδη αναισθησίας υπάρχουν;

Ο αναισθησιολόγος είναι ο γιατρός που θα κρίνει και θα αποφασίσει ποια τεχνική αναισθησίας είναι καταλληλότερη για τον ασθενή με βάση το ιστορικό, την γενική κατάσταση της υγείας του, τις επιθυμίες του ασθενούς και το είδος της χειρουργικής επέμβασης στην οποία θα υποβληθεί.

Υπάρχουν 4 είδη αναισθησίας:

• Γενική αναισθησία
• Καταστολή και Monitoring Anaesthesia Care
• Περιοχική αναισθησία μέσω κεντρικών αποκλεισμών: ραχιαία ή επισκληρίδιος αναισθησία
• Τοποπεριοχική αναισθησία, μέσω περιφερικών αποκλεισμών νεύρων

Στη γενική αναισθησία, ο ασθενής κοιμάται, δεν έχει συνείδηση, δεν αισθάνεται πόνο και είναι συνήθως σε μυϊκή χειρουργική χάλαση/παράλυση και μηχανικό αερισμό κατά τη διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης. Συνήθως κατά τη διάρκεια της γενικής αναισθησίας χρειάζεται να υποστηριχθεί μηχανικά/τεχνητά μέσω αναπνευστήρα η αναπνοή του ασθενούς, εκτός από τα υπόλοιπα ζωτικά του όργανα. Η διάρκεια και το βάθος της αναισθησίας υπολογίζεται με ακρίβεια και αναπροσαρμόζεται συνεχώς ανάλογα με τις απαιτήσεις του ασθενούς και της επέμβασης. Υπάρχουν διάφορα φάρμακα με τα οποία μπορεί να κοιμηθεί ο ασθενής, όπως με πτητικό αναισθητικό ή με χορήγηση φαρμάκου ενδοφλεβίως.

Καταστολή και Monitoring Anaesthesia Care, εφαρμόζεται σε μικρής διάρκειας επεμβάσεις που δεν απαιτούν μυοχάλαση (π.χ. οφθαλμολογικές επεμβάσεις, μικρές επιφανειακές επεμβάσεις πλαστικής χειρουργικής) καθώς και σε διαγνωστικές επεμβάσεις (π.χ. κολονοσκόπηση, βιοψίες προστάτη, μαγνητική τομογραφία κ.ά.). Συνήθως χορηγείται στον ασθενή ηρεμιστικό ή υπναγωγό φάρμακο με ή χωρίς χορήγηση και κάποιου αναλγητικού μικρής διάρκειας και υπό συνεχή παρακολούθηση των ζωτικών λειτουργιών του ασθενούς.

Η περιοχική αναισθησία μέσω κεντρικών αποκλεισμών, περιλαμβάνει τη ραχιαία και την επισκληρίδιο αναισθησία. Με αυτήν τη τεχνική επιτυγχάνεται αναισθησία και αναλγησία σε μια συγκεκριμένη περιοχή του σώματος μέσω έγχυσης φαρμάκου σε μια ομάδα νεύρων στην σπονδυλική στήλη που νευρώνουν την περιοχή στην οποία θα πραγματοποιηθεί η χειρουργική επέμβαση. Κατά τη διάρκεια της περιοχικής αναισθησίας ο ασθενής μπορεί να παραμείνει ξύπνιος, αλλά δεν αισθάνεται και δεν πονάει. Επίσης μπορεί να του χορηγηθεί κάποιο ηρεμιστικό φάρμακο που θα τον κάνει να νοιώσει πιο ευχάριστα και θα λειτουργήσει ως αγχολυτικό. Επίσης με την συνεχή επισκληρίδιο αναισθησία προσφέρεται πολύ καλή μετεγχειρητική αναισθησία σε πληθώρα μεγάλων χειρουργικών επεμβάσεων (π.χ. θωρακοχειρουργικές, γυναικολογικές, ορθοπεδικές, ουρολογικές, αγγειοχειρουργικές).

Τέλος, στην τoποπεριοχική αναισθησία γίνεται έγχυση τοπικού αναισθητικού φαρμάκου, σε κάποιο νεύρο, που νευρώνει την περιοχή που θα γίνει η επέμβαση. Και με αυτή την τεχνική ο ασθενής δεν πονά και δεν αισθάνεται και είναι ξύπνιος. Είναι συνήθης τεχνική σε μικρές ορθοπεδικές επεμβάσεις.

Για την χορήγηση οποιασδήποτε αναισθησίας ο ασθενής πρέπει να είναι νηστικός για τουλάχιστον 6 – 8 ώρες.

Υπάρχουν επιπλοκές από την περιοχική αναισθησία;

Οι επιπλοκές είναι σπάνιες και αφορούν τον πονοκέφαλο ή τον πόνο στην πλάτη, που υποχωρούν σύντομα μετά την επέμβαση, με κατάκλιση και χορήγηση άφθονων υγρών και ίσως κάποιου απλού αναλγητικού και καφεΐνης. Πιο σπάνιες επιπλοκές είναι το αιμάτωμα και η λοίμωξη στο σημείο που γίνεται η έγχυση του φαρμάκου (λιγότερο από 1 σε 1.000.000 περιπτώσεις). Όλες οι επιπλοκές ακόμα και αυτές οι πολύ σπάνιες είναι αντιμετωπίσιμες και θεραπεύσιμες.

Είναι ασφαλής η αναισθησία;

Σήμερα, με τα σύγχρονα αναισθητικά φάρμακα και τις εξειδικευμένες τεχνικές παρακολούθησης των ασθενών η αναισθησία έχει πολύ σπάνια επιπλοκές. Τα τελευταία χρόνια οι θάνατοι που σχετίζονταν με την αναισθησία μειώθηκαν σε λιγότερο από 1 θάνατο για κάθε 500.000 αναισθησίες.
Κάποιες συγκεκριμένες παθολογικές καταστάσεις, όπως η καρδιακή νόσος, οι ασθένειες των πνευμόνων και άλλες σε συνδυασμό με τη βαρύτητα κάποιων χειρουργικών επεμβάσεων, μπορούν να αυξήσουν τους κινδύνους από την αναισθησία.