Κλινικά σημαντικός προστατικός καρκίνος

Κλινικά σημαντικός προστατικός καρκίνος (Clinically significant prostate cancer, csPCa)

Ο καρκίνος προστάτη (Prostate Cancer, PCa) αποτελεί την συχνότερη μορφή καρκίνου στους άνδρες στην Ευρώπη. Πρόκειται για ένα σοβαρό θέμα υγείας που αντιμετωπίζουν κυρίως οι αναπτυγμένες χώρες λόγω των αυξημένων ποσοστών ανδρών μεγαλύτερης ηλικίας στον γενικό πληθυσμό που συνεπάγεται ένα πιθανό κίνδυνο υπερθεραπείας της νόσου.

• 1 στους 7 άνδρες στην Ευρώπη θα αναπτύξει καρκίνο του προστάτη πριν από τα 85 έτη
• Πριν από τη χρήση του PSA το 1/3 έως 1/2 των ανδρών πέθαιναν από τη νόσο

Η βιολογία του καρκίνου παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, δεδομένου ότι η πλειοψηφία των ανδρών καθώς γερνά εμφανίζει μικρές εστίες προστατικού αδενοκαρκινώματος, οι οποίες ουδέποτε θα αποκτήσουν κλινική σημαντικότητα. Η παρατήρηση αυτή αποτελεί την βάση για την αποδοχή της σημασίας της διάκρισης μεταξύ επιθετικών και μη επιθετικών καρκίνων προστάτη.
>Έχει εκτιμηθεί πως στις δυτικές χώρες ο κίνδυνος ανάπτυξης του μικροσκοπικού καρκίνου του προστάτη κατά τη διάρκεια της ζωής ενός άνδρα είναι περίπου 30%. Σε νεκροτομικές μελέτες ο επιπολασμός του μικροσκοπικού καρκίνου του προστάτη είναι περίπου 80% σε άνδρες ηλικίας 80 ετών. Ωστόσο, δεδομένου ότι πολλοί από αυτούς τους καρκίνους μεγαλώνουν αργά, ο κίνδυνος ανάπτυξης κλινικά σημαντικού καρκίνου είναι περίπου 8%, ενώ ο κίνδυνος θανάτου από καρκίνο του προστάτη είναι γύρω στο 3%.
Παγκοσμίως έχει παρατηρηθεί μια σταθερή αύξηση στην επίπτωση της κλινικά σημαντικής νόσου κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών.

Τι σημαίνει κλινικά σημαντικός προστατικός καρκίνος ;

Ο όρος «κλινικά σημαντικός» (clinically significant prostate cancer, csPCa) χρησιμοποιείται ευρέως για τον προσδιορισμό του καρκίνου του προστάτη που μπορεί να προκαλέσει νοσηρότητα ή θάνατο σε έναν ασθενή. Ο κλινικά σημαντικός καρκίνος του προστάτη έχει υψηλό επιπολασμό σε ηλικιωμένους άνδρες. Είναι ακόμη υψηλότερος σε εκείνους με οικογενειακό ιστορικό της νόσου.
Αυτή η διάκριση είναι ιδιαίτερα σημαντική καθώς η μη κλινικά σημαντική νόσος (non–clinically significant PCa, nsPCa) είναι συχνότερη και δεν προκαλεί σημαντικά προβλήματα. Εάν δεν γίνει αυτή η διάκριση, καρκίνοι μη κλινικά σημαντικοί διατρέχουν υψηλό κίνδυνο υπερθεραπείας.

Ο ορισμός του κλινικά σημαντικού καρκίνου του προστάτη (Clinically significant prostate cancer, csPCa) περιλαμβάνει όλες τις περιπτώσεις με ιστοπαθολογική τεκμηρίωση ενδιάμεσου/υψηλού κινδύνου προστατικού καρκίνου (ISUP ≥ 2) σύμφωνα με το σύστημα grading της Διεθνούς Κοινότητας Ουρολογικής Παθολογοανατομίας (International Society of Urological Pathology, ISUP).

Επιπλέον, κλινικά σημαντικός καρκίνος του προστάτη (csPCa) ορίζεται ως:

• Gleason score ≥7 ή
• Gleason score 6, αλλά με ≥3 θετικά ιστοτεμάχια ή/και
• διήθηση ≥50% των ιστοτεμαχιδίων

σύμφωνα με τα κριτήρια του Epstein.

Η πολυπαραμετρική μαγνητική τομογραφία (mpMRI) αποτελεί τη μέθοδο εκλογής για τη διαγνωστική απεικόνιση του προστάτη. Ένα τυποποιημένο σύστημα αναφοράς mpMRI, το Prostate Imaging Reporting and Data System (PI-RADS), δημοσιεύθηκε από την Ευρωπαϊκή Εταιρεία Ουρογεννητικής Ακτινολογίας το 2012 και στη συνέχεια επικαιροποιήθηκε δύο φορές. Σε άνδρες με αυξημένα επίπεδα ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA), η μαγνητική τομογραφία είναι ένα αποδεδειγμένο εργαλείο για τη βελτίωση της διάγνωσης του κλινικά σημαντικού καρκίνου του προστάτη (csPCa).

Δεν υπάρχει καθολικός ορισμός του κλινικά σημαντικού καρκίνου του προστάτη. Ωστόσο, σύμφωνα με το σύστημα PI-RADS, ο κλινικά σημαντικός καρκίνος ορίζεται μέσω παθολογικής εξέτασης μιας βλάβης. Το PI-RADS ορίζει μια κλινικά σημαντική βλάβη ως εκείνη που περιέχει οποιοδήποτε από τα ακόλουθα:

Gleason score ≥ 7

Όγκος ≥ 0,5cc

Παρουσία εξωπροστατικής επέκτασης

 

Για να μειωθεί η υπερδιάγνωση και η υπερθεραπεία του λανθάνοντα καρκίνου του προστάτη, βελτιώνοντας παράλληλα την ανίχνευση του κλινικά σημαντικού προστατικού καρκίνου, χρειαζόμαστε ακριβέστερες διαγνωστικές μεθόδους και καλύτερη διαστρωμάτωση κινδύνου.