Ανδρικό γεννητικό σύστημα

Το ανδρικό γεννητικό σύστημα αποτελείται από τα έξω και τα έσω γεννητικά όργανα. Στα έξω ανήκουν το όσχεο, οι όρχεις με τις επιδιδυμίδες και το πέος, ενώ τα έσω αποτελούνται από τους σπερματικούς πόρους, τις σπερματοδόχους κύστεις και τους εκσπερματιστικούς πόρους. Στην ανατομική και λειτουργική συνέχεια του ανδρικού γεννητικού συστήματος συμβάλλουν ακόμη ο προστάτης αδένας και η ουρήθρα, που αποτελούν τμήματα του ουροποιητικού συστήματος. 

• Πέος
• Όσχεο
• Όρχεις

• Εκφορητική οδό σπέρματος

1. Επιδιδυμίδες
2. Σπερματικοί πόροι
3. Εκσπερματιστικοί πόροι
4. Ουρήθρα

• Επικουρικοί αδένες

1. Σπερματοδόχοι κύστεις
2. Προστάτης
3. Βολβουρηθραίοι (Cowper)
4. Ουρηθραίοι (Littre)

 

Οι όρχεις και το γεννητικό σύστημα του άρρενος εμφανίζουν δύο περιόδους ανάπτυξης:

• την ανάπτυξη και διαφοροποίηση τους στην εμβρυϊκή ζωή υπό την επίδραση γονιδίων και ορμονών,
• την ανάπτυξη και λειτουργία τους κατά την εφηβεία, όπου πραγματοποιείται η οριστική διαμόρφωση του γεννητικού συστήματος.

Μεταξύ των περιόδων αυτών μεσολαβεί διάστημα χαμηλής λειτουργίας (ορμονική σιγή) των όρχεων, το οποίο αντιστοιχεί στην παιδική ηλικία. Μετά την εφηβεία, οι όρχεις των ενηλίκων λειτουργούν συνεχώς χωρίς άλλες μεταβολές, εκτός από εκείνες που αποφέρει η φθορά της ηλικίας.

Οι όρχεις αποτελούν τα κύρια αναπαραγωγικά όργανα του άνδρα. Οι δύο βασικές λειτουργίες τους  είναι η σπερματογένεση και η παραγωγή ορμονών. Στον όρο σπερματογένεση περιλαμβάνεται η αλληλουχία των κυτταρικών μεταβολών, που οδηγούν από τα άωρα κύτταρα του σπερματικού επιθηλίου στα ώριμα σπερματοζωάρια.

Η επιδιδυμίδα είναι υπεύθυνη για τη μεταφορά, αποθήκευση και ωρίμανση των σπερματοζωαρίων, ώστε να καταστούν ικανά προς γονιμοποίηση.

Ο σπερματικός πόρος είναι ένας λεπτός σωλήνας, μήκους 40-50 cm, και αποτελεί τον εκφορητικό πόρο του όρχι. Αποτελεί τη συνέχεια της ουράς της επιδιδυμίδας και εκτείνεται μέχρι τη βάση του προστάτη, όπου ενώνεται με την σπερματοδόχο κύστη και μεταβαίνει στον εκσπερματικό πόρο.

Οι σπερματοδόχες κύστεις βρίσκονται έξω από το σπερματικό πόρο πάνω από τον προστάτη. Έχουν σχήμα αχλαδιού με μήκος 4-5 cm και πλάτος 1,5-2 cm. Παράγουν ένα αλκαλικό κολλώδες υγρό που μαζί με το προστατικό έκκριμα αποτελούν το υγρό στοιχείο του σπέρματος και παρέχει στα σπερματοζωάρια κατάλληλο μεταβολικό υπόστρωμα. Είναι πλούσιο σε φρουκτόζη από την οποία τα σπερματοζωάρια αποκτούν ενέργεια.

Οι εκσπερματιστικοί πόροι είναι λεπτοί σωλήνες, μήκους περίπου 2.5 cm, που σχηματίζονται από τη συνένωση της σύστοιχης σπερματοδόχου κύστης και του σπερματικού πόρου. Διασχίζουν τον προστάτη από άνω προς τα κάτω και έμπροσθεν και καταλήγουν στην προστατική ουρήθρα, στα πλάγια του σπερματικού λοφιδίου. Με αυτόν τον τρόπο, το σπέρμα περνά μέσα στην υμενώδη και κατόπιν στη σηραγγώδη μοίρα της ουρήθρας. Ο προστάτης επίσης διοχετεύει τις εκκρίσεις του στον εκσπερματιστικό πόρο.

Οι βολβουρηθραίοι αδένες (αδένες του Cowper) έχουν μέγεθος μπιζελιού και βρίσκονται δίπλα από τη μεμβρανώδη μοίρα της ουρήθρας, ανάμεσα στους μυς του ουρογεννητικού διαφράγματος. Εκβάλλουν στη βολβική μοίρα της ουρήθρας. Εκκρίνουν ένα διαυγές, κολλώδες υγρό που εκκρίνεται κατά τη διάρκεια των ερωτικών περιπτύξεων, πριν από την εκσπερμάτιση. Σκοπό έχει να προλειάνει το δρόμο για τα σπερματοζωάρια που θα ακολουθήσουν.

Οι ουρηθραίοι αδένες (αδένες του Littre) βρίσκονται κατά μήκος της ουρήθρας κάτω από το επιθήλιο. Διακρίνονται σε ενδοεπιθηλιακούς και κυψελοειδείς και εκβάλλουν στον πυθμένα των ουρηθραίων κόλπων. Παράγουν ένα υγρό πλούσιο σε βλεννοπρωτεΐνες που λιπαίνει τη βάλανο, αφού εκχυθεί στην ουρήθρα λίγο πριν από την εκσπερμάτιση.

Το πέος είναι το όργανο συνουσίας του άνδρα και η κοινή οδός εξόδου ούρων και σπέρματος.