Ως αζωοσπερμία ορίζεται η απουσία σπερματοζωαρίων στο σπέρμα και αποτελεί την πιο σοβαρή ίσως μορφή ανδρικής υπογονιμότητας. Η συχνότητα της κυμαίνεται στο 1-2% στο γενικό πληθυσμό, ενώ ανάμεσα σε μη γόνιμους άνδρες κυμαίνεται στο 10% των περιπτώσεων.
Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ουρολογικής Εταιρείας είναι η αδυναμία ανίχνευσης σπερματοζωαρίων μετά από φυγοκέντρηση του σπέρματος στα 3,000 g για 15 λεπτά και εξέταση στο μικροσκόπιο υπό μεγέθυνση ×200, σε τουλάχιστον 2 σπερμοδιαγράμματα με μεσοδιάστημα 2-3 μηνών (EAU Guidelines).
Η πρόγνωση και η θεραπεία εξαρτώνται από την αιτιολογία και τον τύπο της αζωοσπερμίας, ενώ η αποκατάσταση της γονιμότητας είναι εφικτή σε αρκετές περιπτώσεις.
Διακρίνεται σε αποφρακτική (15-20%) και μη αποφρακτική αζωοσπερμία (80-85%).
Αποφρακτική αζωοσπερμία (OA, obstructive azoospermia)
Στην αποφρακτική αζωοσπερμία υπάρχει απόφραξη στην αποχετευτική οδό του σπέρματος, η οποία μπορεί να είναι συγγενής ή επίκτητη. Η απόφραξη της επιδιδυμίδας είναι η συχνότερη αιτία (30 – 67%) και είναι συνηθέστερα φλεγμονώδους αιτιολογίας.
Τυπικά ευρήματα μη αποφρακτικής αζωοσπερμίας:
- φυσιολογικό μέγεθος όρχεων
- πιθανή διόγκωση ή/και σκληρία επιδιδυμίδων
- φυσιολογική FSH
- σπερμοδιάγραμμα με μικρό όγκο
Πρόγνωση και αντιμετώπιση μη αποφρακτικής αζωοσπερμίας:
- βέβαιη η ανεύρεση σπερματοζωαρίων
- πιθανή η επαναφορά σπέρματος στην εκσπερμάτιση
- αποκατάσταση της γονιμότητας
- φυσιολογική σύλληψη
- καλύτερα αποτελέσματα ICSI
Αζωοσπερμία: απουσία σπερματοζωαρίων στο σπέρμα
Μη αποφρακτική αζωοσπερμία (NOA, nonobstructive azoospermia)
Η μη αποφρακτική αζωοσπερμία οφείλεται σε σοβαρή μείωση του αριθμού των σπερματοζωαρίων, λόγω παθολογικής σπερματογένεσης από τους όρχεις. Η αδυναμία παραγωγής ή η ελάχιστη παραγωγή υποδηλώνει ορχική ανεπάρκεια. Η πάθηση μπορεί να είναι ιδιοπαθής ή να οφείλεται σε κρυψορχία, τραυματισμούς, φλεγμονές, λοιμώδη νοσήματα, ακτινοβολία, χημειοθεραπεία, ή χρωμοσωματικές διαταραχές.
Τυπικά ευρήματα μη αποφρακτικής αζωοσπερμίας:
- μικροί, μαλακοί όρχεις
- διαταραχές τριχοφυΐας, κατανομής λίπους, μυϊκής μάζας
- ↑ FSH, LH
- ↓ Τεστοστερόνη
Μη αποφρακτική αζωοσπερμία (NOA, nonobstructive azoospermia)
Πρόγνωση και αντιμετώπιση μη αποφρακτικής αζωοσπερμίας:
- TESE με ICSI: η μόνη επιλογή
- συνολικά ανεύρεση σπέρματος έως 63%
- αναγκαία η γενετική διερεύνηση
Μικροχειρουργική λήψη σπέρματος, (microdissection testicular sperm extraction, micro-TESE)
Η λήψη σπέρματος σε περιπτώσεις ανδρών με αποφρακτική και μη αποφρακτική αζωοσπερμία γίνεται με κατάλληλες μικροχειρουργικές επεμβάσεις.
Στην αποφρακτική αζωοσπερμία ανευρίσκονται εύκολα σπερματοζωάρια κατευθείαν από τους όρχεις, είτε μετά από αναρρόφηση με βελόνα από τους όρχεις και την επιδιδυμίδα, είτε με μικροχειρουργική βιοψία όρχεων.
H ανεύρεση σπέρματος σε αζωοσπερμικούς άνδρες μη αποφρακτικής αιτιολογίας γίνεται με μικροχειρουργική λήψη από τον όρχι (microsurgical testicular sperm extraction). Πραγματοποιείται εξερεύνηση του ορχικού ιστού σε βάθος με τη βοήθεια χειρουργικού μικροσκοπίου και τα ιστοτεμάχια που λαμβάνονται εξετάζονται επί τόπου. Αν υπάρχουν σπερματοζωάρια, φυλάσσονται σε ειδικά καλλιεργητικά υλικά και καταψύχονται στο εργαστήριο για μελλοντική χρήση.
Λήψη σπέρματος σε περιπτώσεις αποφρακτικής και μη αποφρακτικής αζωοσπερμίας
