Οι κακώσεις (τραυματισμοί) της ουρήθρας είναι μια σχετικά σπάνια ιατρική κατάσταση. Αντιπροσωπεύει λιγότερο από το 1% όλων των επισκέψεων στα τμήματα επειγόντων περιστατικών. Οι τραυματισμοί της ουρήθρας δεν είναι απειλητικοί για τη ζωή, αλλά αν αφεθούν χωρίς θεραπεία μπορεί να προκαλέσουν σημαντική νοσηρότητα.
Η συχνότητα ποικίλλει παγκοσμίως, με τα αναφερόμενα ποσοστά να διαφέρουν ανάλογα με την περιοχή, την υποδομή υγειονομικής περίθαλψης και τον συγκεκριμένο πληθυσμό που μελετήθηκε. Η συχνότητα εμφάνισης αναφέρεται συχνότερα σε συνδυασμό με πυελικά κατάγματα, ιδιαίτερα στους άνδρες, όπου το ποσοστό μπορεί να φτάσει έως και το 25%.
Τα είδη της κάκωσης ποικίλλουν και περιλαμβάνουν:
- σύνθλιψη
- μώλωπες
- ρήξη
- διατομή
Η ανατομική θέση και η έκταση της κάκωσης είναι καθοριστικές για την εκτίμηση της σοβαρότητας του τραυματισμού και τον καθορισμό της κατάλληλης θεραπείας.
Οι κακώσεις της ουρήθρας στην πλειονότητα των περιπτώσεων αφορούν τους άνδρες. Στις γυναίκες είναι εξαιρετικά σπάνιες, προκαλούνται από κατάγματα λεκάνης και συνοδεύονται συχνά από κακώσεις του κόλπου επηρεάζοντας το μηχανισμό εγκράτειας των ούρων.
Κλινικά, ο ασθενής μπορεί να παρουσιάζει αίμα στο έξω στόμιο της ουρήθρας, επίσχεση ούρων, έντονο άλγος ή και διόγκωση στο σημείο της ρήξης. Η εξαγγείωση των ούρων και η αιμορραγία μπορεί να οδηγήσουν σε οίδημα και εκχύμωση του όσχεου, του πέους ή/και του περινέου, ανάλογα με τη θέση και την έκταση του τραύματος.
Οι κακώσεις της ανδρικής ουρήθρας διαχωρίζονται σε κακώσεις της πρόσθιας και της οπίσθιας ουρήθρας.
Ως πρόσθια περιγράφεται η πεϊκή και η βολβική ουρήθρα, δηλαδή από το έξω στόμιο μέχρι το ουρογεννητικό διάφραγμα, ενώ η οπίσθια ουρήθρα περιλαμβάνει τη μεμβρανώδη και την προστατική ουρήθρα, μέχρι δηλαδή το έσω ουρηθρικό στόμιο στον αυχένα της κύστης.
Ο τραυματισμός της πρόσθιας ουρήθρας μπορεί να προκληθεί από ιατρική πράξη όπως κυστεοσκόπηση, καθετηριασμό της κύστης ή προσπάθεια αφαίρεσης του καθετήρα με φουσκωμένο το μπαλόνι. Μπορεί επίσης να οφείλεται σε πτώση ιππαστί σε σκληρά αντικείμενα κατά την οποία η βολβική ουρήθρα συνθλίβεται στην κάτω επιφάνεια του ηβικού οστού. Η βολβική ουρήθρα είναι η πιο κοινή περιοχή που επηρεάζεται από ένα αμβλύ τραύμα. Πιθανοί μηχανισμοί είναι τραυματισμοί ή κλωτσιές στο περίνεο. Ένα κάταγμα πέους μπορεί να περιπλέκεται από κάκωση ουρήθρας σε περίπου 15% των περιπτώσεων, κυμαινόμενο μεταξύ 1-38% ανάλογα με την αιτιολογία. Η εισαγωγή ξένων σωμάτων είναι μια άλλη σπάνια αιτία τραυματισμού της πρόσθιας ουρήθρας. Είναι συνήθως αποτέλεσμα αυτοερωτικής διέγερσης ή μπορεί να σχετίζεται με ψυχιατρικές διαταραχές.
Η ιατρογενής κάκωση είναι ο συνηθέστερος τύπος τραύματος της ουρήθρας.
Η συχνότητα εμφάνισης κάκωσης της ανδρικής ουρήθρας κατά τη διάρκεια του διουρηθρικού καθετηριασμού κυμαίνεται από 6,2-13,4 ανά 1.000 καθετήρες που εισάγονται.
Κάκωση της οπίσθιας ουρήθρας συμβαίνει συνήθως σε περιπτώσεις καταγμάτων της πυέλου, τα οποία μπορεί να συνοδεύονται και με κάκωση των πυελικών αγγείων με μεγάλη αιμορραγία. Οι τραυματισμοί αυτοί αναφέρονται ως κάταγμα πυέλου και προκαλούνται κυρίως από τροχαία ατυχήματα (68-84%) και πτώσεις από ύψος (6-25%). Οι κακώσεις της ουρήθρας των πυελικών καταγμάτων χωρίζονται σε μερικές ή πλήρεις ρήξεις. Οι καθυστερημένες νοσηρότητες των τραυματισμών της οπίσθιας ουρήθρας περιλαμβάνουν στενώματα, ακράτεια και στυτική δυσλειτουργία, τα οποία μπορεί να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής του ασθενούς.
Κακώσεις γυναικείας ουρήθρας
Οι τραυματισμοί που σχετίζονται με τη γέννηση στη γυναικεία ουρήθρα είναι σπάνιοι και αποτελούνται από μικρές ουρηθρικές ρήξεις κατά τη διάρκεια του κολπικού τοκετού. Τα ατυχήματα με μοτοσικλέτες, ποδήλατα και αυτοκίνητα έναντι πεζών είναι η κύρια αιτία τραύματος, με τον νεότερο πληθυσμό να κινδυνεύει ιδιαίτερα. Οι κακώσεις της γυναικείας ουρήθρας ταξινομούνται σε δύο τύπους: διαμήκεις ή μερικές (συχνότερες) κακώσεις και εγκάρσιες ή πλήρεις κακώσεις. Ταυτόχρονη βλάβη της ουροδόχου κύστης ή του κόλπου είναι δυνατή. Επομένως, οι γυναίκες κινδυνεύουν να αναπτύξουν ακράτεια ούρων και ουρηθροκολπικό συρίγγιο. Η τοποθέτηση ταινίας για την αντιμετώπιση της γυναικείας ακράτειας ούρων από προσπάθεια περιπλέκεται με διεγχειρητική κάκωση της ουρήθρας στο 0,2-2,5% των περιπτώσεων και αποτελεί σημαντική αιτία ιατρογενούς κάκωσης της ουρήθρας.
Διάγνωση κακώσεων ουρήθρας
Η διάγνωση των κακώσεων της ουρήθρας απαιτεί μια συνδυασμένη προσέγγιση με κλινική αξιολόγηση και απεικονιστικές εξετάσεις. Η έγκαιρη και ακριβής διάγνωση βοηθά στην επιλογή της κατάλληλης θεραπείας, προλαμβάνοντας περαιτέρω επιπλοκές.
Ουρηθρογραφία
Η ανιούσα ουρηθρογραφία (retrograde urethrography, RUG) είναι η καθιερωμένη εξέταση στην πρώιμη αξιολόγηση ενός τραυματισμού της ανδρικής ουρήθρας. Κατά τη διάρκεια της RUG, οποιαδήποτε εξαγγείωση έξω από την ουρήθρα είναι παθογνωμονική για κάκωση της ουρήθρας. Μια τυπική εικόνα για ατελή ρήξη δείχνει εξαγγείωση από την ουρήθρα που συμβαίνει ενώ η ουροδόχος κύστη εξακολουθεί να γεμίζει. Σε μια πλήρη ρήξη παρατηρείται μαζική εξαγγείωση, χωρίς πλήρωση της ουροδόχου κύστης. Αν και η RUG είναι σε θέση να προσδιορίσει αξιόπιστα το σημείο του τραυματισμού, η διάκριση μεταξύ πλήρους και μερικής ρήξης δεν είναι πάντα σαφής. Σε έναν ασταθή ασθενή, η RUG θα πρέπει να αναβάλλεται έως ότου ο ασθενής σταθεροποιηθεί.
Ουρηθροκυστεοσκόπηση
Η εύκαμπτη ουρηθροκυστεοσκόπηση είναι μια πολύτιμη εναλλακτική λύση για τη διάγνωση μιας οξείας κάκωσης της ουρήθρας και μπορεί να μπορεί να κάνει τη διάκριση μεταξύ πλήρους και μερικής ρήξης. Στις γυναίκες, όπου η βραχεία ουρήθρα συχνά αποκλείει επαρκή ακτινολογική απεικόνιση, η κυστεοουρηθροσκόπηση και η κολποσκόπηση είναι οι διαγνωστικές μέθοδοι εκλογής.
Η δακτυλική εξέταση πρέπει πάντα να γίνεται για να αποκλειστεί ένας τραυματισμός του ορθού (έως 5% των περιπτώσεων). Η αποτυχία ανίχνευσης ενός τραυματισμού από το ορθό μπορεί να προκαλέσει σημαντική νοσηρότητα και ακόμη και θνησιμότητα.
Θα πρέπει να υπάρχει υποψία γυναικείας κάκωσης της ουρήθρας από το συνδυασμό ενός (ασταθούς) πυελικού κατάγματος με αίμα στην κολπική κοιλότητα, κολπική ρήξη, αιματουρία, ουρηθρορραγία, οίδημα των χειλέων και κατακράτηση ούρων. Η κολπική εξέταση ενδείκνυται για την εκτίμηση των κολπικών ρήξεων.
Θεραπεία κακώσεων ουρήθρας
Η θεραπεία των κακώσεων ουρήθρας εξαρτάται από τη σοβαρότητα της κάκωσης, την ακριβή θέση της βλάβης και την παρουσία συνοδών τραυματισμών στην περιοχή της πυέλου ή του ουροποιητικού συστήματος. Οι κύριες θεραπευτικές επιλογές περιλαμβάνουν:
- Συντηρητική θεραπεία
- Ενδοσκοπική αντιμετώπιση
- Χειρουργική Επέμβαση
Η θεραπεία των κακώσεων ουρήθρας απαιτεί εξατομικευμένη προσέγγιση. Μπορεί να περιλαμβάνει από συντηρητική διαχείριση μέχρι και χειρουργική αποκατάσταση σε πιο σοβαρές περιπτώσεις.
