Κολοβακτηρίδιο: ο συχνότερος εχθρός του ουροποιητικού συστήματος

Το κολοβακτηρίδιο (Escherichia coli, E.coli) είναι ένα Gram (-) ραβδόμορφο βακτήριο που ανήκει στην οικογένεια των εντεροβακτηριοειδών. Αποτελεί τον υπεύθυνο μικροοργανισμό για το 85% των εξωνοσοκομειακών και το 50% των ενδονοσοκομειακών ουρολοιμώξεων.
Το E. coli είναι ένα μικρόβιο που υπάρχει φυσιολογικά στα κόπρανα των ανθρώπων και αποτελεί μέρος της φυσιολογικής εντερικής χλωρίδας. Όταν βρίσκεται στο παχύ έντερο, βοηθά με την επεξεργασία των άπεπτων συστατικών, την παραγωγή της βιταμίνης Κ και την απορρόφηση των θρεπτικών ουσιών.

Ανακαλύφθηκε το 1885 από έναν Γερμανό παιδίατρο και βακτηριολόγο, τον Theodor Escherich.

Το κολοβακτηρίδιο δεν μπορεί να σχηματίσει σπόρια. Έτσι, οι δράσεις που σκοτώνουν όλα τα ενεργά βακτήρια, όπως η παστερίωση ή ακόμη και ο απλός βρασμός, είναι αποτελεσματικός για την εξάλειψή του χωρίς να απαιτούνται πιο αυστηρές διαδικασίας που απενεργοποιούν τα σπόρια.Τα περισσότερα είδη του βακτηρίου είναι αβλαβή ή και επωφελή για τον οργανισμό. Υπό ειδικές συνθήκες όμως, όπως η πτώση της άμυνας του οργανισμού, το e. coli μπορεί να μετατραπεί σε παθογόνο μικρόβιο, να περάσει σε άλλα όργανα και να προκαλέσει προβλήματα, με συχνότερο την ουρολοίμωξη.

Για πρώτη φορά στην ιστορία, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (World Health Organization, W.H.O.) έχει περιορίσει τα βακτήρια για τα οποία υπάρχει η επείγουσα ανάγκη να βρεθούν καινούρια αποτελεσματικά αντιβιοτικά. Το μεγάλο πρόβλημα εστιάζεται στο ότι τα συγκεκριμένα βακτήρια είναι ανθεκτικά στα ήδη υπάρχοντα αντιβιοτικά.

Στην κορυφή της λίστας παρουσιάζονται τα βακτήρια του εντέρου, όπως το κολοβακτηρίδιο που αποτελεί την πρώτη αιτία ουρολοιμώξεων. Προσβάλει περίπου 250 εκατομμύρια ανθρώπους ανά έτος, στην πλειονότητά τους γυναίκες. Ο μισός γυναικείος παγκόσμιος πληθυσμός θα προσβληθεί από ουρολοίμωξη τουλάχιστον μια φορά στη ζωή του.

Λειτουργικά αντιβιοτικά θεραπεύουν τις ουρολοιμώξεις και τις καθιστούν μια μικρή ενόχληση της καθημερινότητας. Αν όμως οι αντιβιώσεις αποτύχουν, η λοίμωξη προσβάλλει τους νεφρούς και εξαπλώνεται στην κυκλοφορία του αίματος και μπορεί να γίνει απειλητική για τη ζωή (ουροσήψη). Οι ανθεκτικές ουρολοιμώξεις σε μία ή δύο οικογένειες αντιβιοτικών γίνονται όλο και πιο συχνές. Τα τελευταία χρόνια έχει σημειωθεί αύξηση στις λοιμώξεις από κολοβακτηρίδιο που είναι ανθεκτικό σε πολλά αντιβιοτικά ταυτόχρονα, συμπεριλαμβανομένων των φθοριοκινολονών και των κεφαλοσπορίνων τρίτης γενιάς.

Το Ε.coli διαθέτει εκπληκτικές ικανότητες ανάπτυξης αντοχής σε αντιβιοτικά. Αυτό αποτελεί συχνά σημαντικό πρόβλημα, που απαιτεί ειδικό χειρισμό στην κλινική πράξη. Τα ανθεκτικά βακτήρια επιβιώνουν παρά τη δράση των αντιβιοτικών. Συνεχίζουν να πολλαπλασιάζονται επιφέροντας πιο μακροχρόνιες νόσους ή ακόμα και θάνατο. Οι λοιμώξεις που οφείλονται σε ανθεκτικά βακτήρια μπορεί να απαιτούν περισσότερη φροντίδα και πιθανή χρήση ισχυρότερων αντιβιοτικών, που ενδέχεται να έχουν σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες.

Ποιοι είναι οι κίνδυνοι από τα ανθεκτικά στελέχη E. coli στα νοσοκομεία και στην κοινότητα;

Ο κίνδυνος στα νοσοκομεία από την αντοχή στα αντιβιοτικά είναι ότι το κολοβακτηρίδιο μπορεί να περάσει στο αίμα ή στους ιστούς κατά την εκτέλεση επεμβατικών πράξεων. Επίσης, μπορεί να μεταδοθεί από το ένα άτομο στο άλλο με άμεση επαφή (με τα χέρια). Στην περίπτωση αυτή μπορεί να προκαλέσει μεγάλο εύρος λοιμώξεων, όπως ουρολοιμώξεις, πνευμονία, βακτηριαιμία και χειρουργικές λοιμώξεις.

Ο κύριος παράγοντας κινδύνου για ανθεκτικό E. coli στην κοινότητα είναι οι προηγηθείσες θεραπείες με αντιβιοτικά.

Η χορήγηση της ίδιας αντιβιοτικής θεραπείας για ουρολοίμωξη από E. coli,  που στο παρελθόν ήταν αποτελεσματική, μπορεί να καθυστερήσει και να επιφέρει ενδεχομένως σοβαρές επιπλοκές, όπως βαριάς μορφής πυελονεφρίτιδα ή ακόμη και σηψαιμία, σε μια νέα λοίμωξη από ανθεκτικό κολοβακτηρίδιο.

Τα κολοβακτηρίδια είναι μικροοργανισμοί με τεράστιες ικανότητες προσαρμογής. Οι λοιμώξεις σήμερα από ανθεκτικά μικρόβια αποτελούν ένα από τα σοβαρότερα και πιο δυσεπίλεπτα προβλήματα.

Τα αντιβιοτικά είναι σωτήρια φάρμακα μόνο όταν χρησιμοποιούνται σωστά.

Υποχρέωση όλων μας είναι να τα διαφυλάξουμε αποφεύγοντας την αλόγιστη χρήση τους.